12 czerwca 2023 r.
Protokół XXXVI posiedzenia Zespołu Języka Religijnego Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN
Posiedzenie odbyło się 1 czerwca 2023 r. w formie spotkania zdalnego. Spośród członków Zespołu obecnych było 18 osób, nieobecnych było 7 osób, z czego 4 osoby usprawiedliwiły nieobecność.
Ze względu na planowane głosowania w zebraniu nie uczestniczyli członkowie Koła Współpracowników ZJR.
Obecni członkowie Zespołu (w porządku alfabetycznym): dr hab. Katarzyna Czarnecka, prof. UAM, dr Beata Drabik, red. Krzysztof Gołębiowski, dr Jan Kamieniecki, dr hab. Danuta Krzyżyk, prof. UŚ, dr hab. Marzena Makuchowska, prof. UO, dr hab. Małgorzata Nowak-Barcińska, prof. KUL, prof. dr hab. Zbigniew Pasek, prof. dr hab. Renata Przybylska, ks. prof. dr hab. Wiesław Przyczyna, dr hab. Małgorzata Rybka, prof. UAM, dr hab. Agnieszka Sieradzka-Mruk, prof. UJ, prof. dr hab. Katarzyna Skowronek, prof. dr hab. Joanna Sobczykowa, prof. dr hab. Helena Synowiec, prof. dr hab. Elżbieta Umińska-Tytoń, prof. dr hab. Ewa Woźniak, prof. dr hab. Dorota Zdunkiewicz-Jedynak.
Nieobecni członkowie Zespołu: dr hab. Dorota Kozaryn, prof. US (nieobecność usprawiedliwiona), dr hab. Iwona Pałucka-Czerniak, prof. UZ (nieobecność usprawiedliwiona), ks. dr Jerzy Tofiluk, prof. ChAT, dr hab. Izabela Winiarska-Górska, prof. UW, dr hab. Kalina Wojciechowska, prof. ChAT, prof. dr hab. Maria Wojtak (nieobecność usprawiedliwiona), dr hab. Aneta Załazińska, prof. UJ (nieobecność usprawiedliwiona).
W początkowej części spotkania uczestniczyła przewodnicząca Rady Języka Polskiego dr hab. Katarzyna Kłosińska, prof. UW.
Spotkanie było pierwszym posiedzeniem w kadencji ZJR na lata 2023-2026. Otworzyła je przewodnicząca RJP, prof. Katarzyna Kłosińska. Pani profesor przedstawiła nową przewodniczącą ZJR – prof. dr. hab. Dorotę Zdunkiewicz-Jedynak oraz przekazała życzenia owocnej pracy dla Zespołu i Koła Współpracowników. Następnie zebranych powitała przewodnicząca ZJR, wyrażając przy tym wielkie podziękowania dla dotychczasowego przewodniczącego ks. prof. dr. hab. Przyczyny za jego wieloletnią i bezcenną pracę na rzecz ZJR.
Pierwszym punktem posiedzenia były wybory na stanowisko wiceprzewodniczącego oraz sekretarza ZJR. Przewodnicząca zgłosiła na stanowisko wiceprzewodniczącego kandydaturę ks. prof. Przyczyny, a na stanowisko sekretarza kandydaturę dr Beaty Drabik. Innych kandydatur nie zgłoszono. Przeprowadzono głosowanie tajne przy użyciu narzędzia Google Forms. W głosowaniu wzięło udział 16 osób, a jego wyniki przedstawiają się następująco (podane w kolejności za/przeciw/wstrzymuję się): ks. prof. Przyczyna (16/0/0), dr Beata Drabik (16/0/0).
Kolejnym punktem posiedzenia były wybory uzupełniające (4 wolne miejsca) w poczet członków ZJR. Zgłoszone zostały następujące kandydatury z grona dotychczasowych członków Koła Współpracowników: dr Karina Jarzyńska, dr hab. Andrzej Kominek, prof. UJK, dr hab. Grzegorz Kubski, prof. UAM, dr hab. Marcin Majewski, dr Izabela Rutkowska, dr hab. Jolanta Szarlej, prof. ATH, dr hab. Marta Wrześniewska-Pietrzak, prof. UAM, dr hab. Katarzyna Zagórska, prof. UAM. Wyniki głosowania przeprowadzonego przy użyciu narzędzia Google Forms (głosowało 17 osób) przedstawiają się następująco (podane w kolejności za/przeciw/wstrzymuję się): dr Karina Jarzyńska (8/0/9), dr hab. Andrzej Kominek, prof. UJK (15/0/2), dr hab. Grzegorz Kubski, prof. UAM (5/2/10), dr hab. Marcin Majewski (2/3/12), dr Izabela Rutkowska (13/1/3), dr hab. Jolanta Szarlej, prof. ATH (6/2/9), dr hab. Marta Wrześniewska-Pietrzak, prof. UAM (12/1/4), dr hab. Katarzyna Zagórska, prof. UAM (8/1/8). W wyniku głosowania do ZJR weszli dr hab. Andrzej Kominek, prof. UJK, dr Izabela Rutkowska oraz dr hab. Marta Wrześniewska-Pietrzak, prof. UAM. Wyłonienie czwartej osoby wymagało powtórnego głosowania pomiędzy kandydaturami dr Kariny Jarzyńskiej a dr hab. Katarzyny Zagórskiej, prof. UAM. W głosowaniu tym wzięło udział 18 osób, a jego wyniki przedstawiają się następująco: dr Karina Jarzyńska (10/0/8), dr hab. Katarzyna Zagórska, prof. UAM (8/4/6). Czwarte wolne miejsce w ZJR zajęła dr Karina Jarzyńska.
Następnie profesor Dorota Zdunkiewicz-Jedynak podjęła temat dotyczący kształtu dalszej działalności ZJR. Przewodnicząca zaproponowała kontynuację dotychczasowych działań: inicjowanie i prowadzenie badań nad językiem religijnym, upowszechnianie wiedzy o nim – w ramach działalności naukowej i edukacyjnej, wydawanie opinii dotyczących ewentualnych problemów językowych (w odpowiedzi na zgłaszane pytania), sporządzanie raportów dotyczących stanu języka używanego w Kościele (dodała przy tym, że warto ponowić takie raporty, ponieważ w związku z dynamicznymi przemianami poprzednie nie są już w pełni aktualne). Wskazała także, że ZJR mógłby na większą niż dotychczas skalę podejmować inicjatywy doskonalenia kompetencji językowych duchowieństwa. Przewodnicząca wyraziła także przekonanie o celowości dalszego organizowania cyklicznych konferencji naukowych we współpracy z ośrodkiem poznańskim. Ksiądz profesor Przyczyna poinformował, że ukazał się właśnie 19 tom serii Teolingwistyka: Język-Media-Religia. Konteksty Europy Środkowo-Wschodniej (pod red. M. Cybulskiego i in.), a w przygotowaniu jest już kolejny tom. Poddał pod dyskusję kwestię kontynuowania serii wydawniczej, a także formę i problematykę ewentualnych konferencji. W dyskusji profesor Sieradzka-Mruk opowiedziała się za kontynuacją serii wydawniczej i organizowaniem cyklicznych konferencji. Podobnie profesor Makuchowska poparła kontynuację zarówno serii, jak i organizacji konferencji naukowych, sugerując jednocześnie możliwość powrotu do pewnych problemów badawczych, których wcześniejsze opracowania mogły już stracić na aktualności (np. współczesne kaznodziejstwo). Profesor Makuchowska wskazała także, że warto byłoby poświęcić więcej uwagi krytycznej analizie współczesnego dyskursu kościelnego. Profesor Umińska-Tytoń także opowiedziała się za kontynuowaniem obu form działania i podkreśliła, że seria Teolingwistyka jest rozpoznawalna w środowisku naukowym i dobrze wpisana w rynek wydawniczy. Profesor Przybylska wskazała, że warto pomyśleć nad przekształceniem serii w czasopismo, np. rocznik, co korzystnie wpłynęłoby na punktację publikowanych tam artykułów i zapewniło dopływ autorów. Zasugerowała także współpracę z czasopismem „Język – Szkoła – Religia”. Jeśli zaś chodzi o konferencje naukowe ZJR profesor Przybylska przedstawiła pomysł, aby podejmowały one problem języka religijnego od strony jego podejścia do wybranych pojęć, jak np. dyskurs religijny na temat życia dziecka, życia rodzinnego, życia seksualnego itp. Przewodnicząca wskazała, że pomysł przekształcenia serii na czasopismo jest wart rozważenia ze względu na obecną sytuację w nauce, jeśli zaś chodzi o konferencje, to zwróciła uwagę na zmianę podejścia do stacjonarnych form takich spotkań – spowodowaną okresem pandemii, a także obecnymi trudnościami finansowymi wielu uczelni. W tej sytuacji rozwiązaniem są konferencje w formie hybrydowej. Taką formę konferencji poparła profesor Sieradzka-Mruk. Profesor Rybka wskazała, że ostatnia, jubileuszowa konferencja „Język religijny dawniej i dziś” organizowana w Poznaniu spotkała się z dużym zainteresowaniem, zgromadziła liczne grono referentów i dyskutantów, a także bardzo dobrze sprawdziła się w formie hybrydowej. Dodała także, że jeśli ZJR uzna, że warto kontynuować ten cykl konferencji, to ośrodek poznański jest nadal gotowy do współpracy. Ksiądz profesor Przyczyna wskazał, że seria Teolingwistyka mogłaby stać się miejscem publikowania monografii naukowych, co dla autorów mogłoby być atrakcyjne ze względu na wysoką punktację wydawnictwa. Profesor Pasek opowiedział się za organizowaniem corocznych konferencji, a także zasugerował, aby zastanowić się nad zmianą nazwy serii, ponieważ termin ‘teolingwistyka’ jest zawężający – odnosi się do badań języka chrześcijańskiego, a nie języka religijnego w ogóle, nazwa ta wiąże się bowiem przede wszystkim z koncepcją Boga personalistycznego. Mniej zawężająca byłaby nazwa powiązana ze słowem sacrum czy świętość. Profesor Sieradzka-Mruk wskazała, że seria jest wartością razem z tytułem i także dzięki tytułowi jest rozpoznawalna, więc zmiana tytułu może okazać się szkodliwa. Profesor Makuchowska zaproponowała, aby kwestię ewentualnej zmiany nazwy przedyskutować szczegółowo w trakcie jednego z kolejnych posiedzeń.
Kolejną poruszoną podczas posiedzenia sprawą była częstotliwość i forma spotkań ZJR i Koła Współpracowników. Przewodnicząca wyraziła chęć zachowania liczby dwóch spotkań w roku i poddała pod dyskusję formę spotkań (czy miałyby to być spotkania zdalne, stacjonarne czy hybrydowe), a także ich zawartość merytoryczną (czy utrzymana zostaje praktyka referatu związanego z badaniami dotyczącymi języka religijnego i dyskusji po referacie). Redaktor Gołębiowski opowiedział się za jednym spotkaniem zdalnym, a jednym stacjonarnym w ciągu roku i zasugerował, aby spotkania stacjonarne odbywały się w różnych ośrodkach w kraju. Także profesor Sieradzka-Mruk poparła pomysł jednego spotkania zdalnego, a jednego stacjonarnego i opowiedziała się za pozostawieniem referatu wraz z dyskusją w ramach posiedzeń. Ustalono, że dniem spotkań będą czwartki.
Pozostałe ustalenia dotyczyły sposobu dostarczenia członkom ZJR pisemnych nominacji do zespołu.
Przewodnicząca profesor Zdunkiewicz-Jedynak zwróciła się z prośbą do członków ZJR o zgłaszanie referentów, którzy mogliby podzielić się swoimi badaniami podczas spotkań ZJR, a wiceprzewodniczący ks. prof. Przyczyna zachęcił do zgłaszania osób, które mogłyby zasilić szeregi Koła Współpracowników ZJR i jednocześnie przypomniał, że zgodnie z regulaminem osoba zainteresowana wstąpieniem do Koła musi złożyć prośbę do przewodniczącej i wykazać, że zajmuje się w swoich badaniach językiem religijnym, musi ponadto być rekomendowana przez członka ZJR.
W związku z pytaniami redaktora Gołębiowskiego ksiądz profesor Przyczyna wyjaśnił, że książka Zasady pisowni słownictwa religijnego była dotychczas wznawiana z bardzo niewielkimi zmianami, ale obecnie istnieje potrzeba przygotowana jej nowego wydania i być może uda się to zrealizować, a pani profesor Czarnecka przypomniała, że Słownik polskiej terminologii prawosławnej (pod red. ks. W. Przyczyny, K. Czarneckiej i ks. M. Ławreszuka, Białystok 2022) można zakupić w wersji książkowej lub korzystać z bezpłatnej wersji on-line (https://sptp.uwb.edu.pl/).
Następnie ksiądz profesor Przyczyna podziękował za wszystkie życzliwe słowa, które otrzymał od członków ZJR i Koła Współpracowników po przekazaniu informacji o zakończeniu pełnienia funkcji przewodniczącego. Pogratulował także przewodniczącej profesor Dorocie Zdunkiewicz-Jedynak osiągnięcia tytułu profesora oraz przekazał życzenia dalszych sukcesów.
Spotkanie zakończyły podziękowania profesor Zdunkiewicz-Jedynak za wszystkie wyrazy życzliwości kierowane pod jej adresem w związku z objęciem nowej funkcji oraz profesurą, a także zapowiedź kolejnego posiedzenia po rozpoczęciu roku akademickiego 2023/2024.
Protokołowała dr Beata Drabik