Sprawozdanie z działalności Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN w roku 2001
Działalność Rady w roku 2001 obejmowała kilka różnych obszarów. Po pierwsze, były to posiedzenia plenarne, na których omawiano istotne kwestie, wynikające z obowiązków RJP, zapisanych w Ustawie o języku polskim. Po drugie, była to działalność komisji Rady i jej prezydium. Po trzecie, było to zorganizowanie ogólnopolskiego IV Forum Kultury Słowa. Po czwarte wreszcie, była to codzienna działalność poradnicza, prowadzona przez członków prezydium Rady i ekspertów. Nie sposób także pominąć działalności wydawniczej Rady. Należy wreszcie wspomnieć o uczestnictwie członków prezydium Rady w konferencjach zagranicznych, na których promowali Radę i jej działalność.
Na dwóch posiedzeniach plenarnych odbyły się żywe dyskusje, zakończone uchwałami w kilku istotnych sprawach. Jedną z nich były kwestie etyczne, związane z publikacjami słownikowymi (wywołane niepokojącymi treściami antyinteligenckimi i antysemickimi w „Etymologicznym słowniku języka polskiego” prof. A. Bańkowskiego). Swoje zastrzeżenia w tej sprawie Rada przesłała do Wydawnictwa Naukowego PWN. Plena Rady przyjęły dwie uchwały ortograficzne. Rada po dyskusji wystosowała też list do wydawnictw z propozycją recenzji publikacji językoznawczych, zwłaszcza słownikowych i poradnikowych. Zapoznała się też z pracami nad raportem dla Sejmu i Senatu RP ze stanu przestrzegania Ustawy o języku polskim (do takiego opracowania obliguje Radę owa ustawa). Osoby wyznaczone przez prezydium Rady wykonały część prac (reszta jest planowana na rok 2002).
Największym osiągnięciem Komisji Dydaktycznej Rady w roku 2001 było opublikowanie (w wydawnictwie „Nowa Era”) książki „Nauka o języku polskim w reformowanej szkole” (red. J. Puzynina i A. Mikołajczuk). Jest to fundamentalna praca dla wytyczenia kierunku nauczania językowego w szkole. Działały też inne komisje Rady: Języka Religijnego, Języka Medycznego i Terminologii Informatycznej.
IV Forum Kultury Słowa (Poznań, 11-13 X 2001 r.) było poświęcone „Językowi perswazji publicznej”, a referentami oprócz językoznawców byli politolodzy, socjolodzy kultury, psycholodzy społeczni i kulturoznawcy. Międzydyscyplinarny charakter obrad pozwolił spojrzeć na ich przedmiot z różnej perspektywy, co wywołało żywą, wielogodzinną dyskusję. Owocem będzie kolejny tom rozpraw wydany przez RJP.
Działalność poradnicza to odpowiedzi przewodniczącego i sekretarz Rady na niemal sto kwestii językowych, nurtujących korespondentów. Ponadto wykonano kilkanaście obszernych ekspertyz językowych.
Rada wydała w roku 2001 książkę „Zmiany w publicznych zwyczajach językowych” (red. J. Bralczyk i K. Mosiołek-Kłosińska; stron: 202, nakład 500 egz.) oraz dwa numery (8 i 9) „Komunikatów Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN” (każdy w nakładzie 400 egz.). Niestety, nie udało się spowodować tego, by ta i poprzednie książki wydane przez RJP mogły być sprzedawane za pośrednictwem odpowiednich struktur PAN. Książki są więc rozsyłane bezpłatnie jako dar RJP.
Honorowy Przewodniczący Rady, prof. Walery Pisarek uczestniczył w ogólnoeuropejskiej konferencji (Sztokholm, III 2001 r.), poświęconej roli „małych języków” w przyszłej rozszerzonej UE, i przedstawił na niej polskie rozwiązania z zakresu polityki językowej (Ustawa o języku polskim, istnienie RJP), co spotkało się z dużym zainteresowaniem. Takie samo zainteresowanie wzbudził referat przewodniczącego RJP o aktualnej polskiej polityce językowej, wygłoszony na rozpoczęciu VIII Dnia Slawistów Niemieckich (Poczdam, 30 IX 2001 r.).
I. DZIAŁALNOŚĆ ORGANIZACYJNA
1. Zebrania plenarne
1. Zebrania plenarne
a) X posiedzenie plenarne RJP (15 V 2001 r.) – najważniejsze sprawy:
- Kwestie etyczne w leksykografii (asumpt do dyskusji stanowił „Etymologiczny słownik języka polskiego” A. Bańkowskiego) – w związku z sygnałami od czytelników wydawnictw językoznawczych, którzy są zaniepokojeni antysemickimi i antyinteligenckimi treściami w „Etymologicznym słowniku języka polskiego” A. Bańkowskiego, Rada postanowiła wystosować do Wydawnictwa Naukowego PWN, wydawcy tego słownika, list ze swoimi zastrzeżeniami i uwagami do tej publikacji oraz zamieścić na swojej stronie internetowej opinie członków Rady o tej książce.
- Kwestia rekomendowania przez RJP słowników językowych i popularnonaukowych publikacji językoznawczych – Rada postanowiła wystąpić do wydawnictw z inicjatywą opiniowania słowników językowych i popularnonaukowych publikacji językoznawczych.
- Definicje pojęć „nazwa handlowa” i „nazwa własna” – prof. W. Pisarek przedstawił propozycję definicji pojęć „nazwa handlowa” i „nazwa własna”.
- Przygotowanie publikacji „Polszczyzna 2002” – członkowie Rady omawiali założenia opracowania „Polszczyzna 2002”.
- Przygotowanie do IV Forum Kultury Słowa – prof. J. Bralczyk i dr K. Mosiołek-Kłosińska omówili stan przygotowań do IV Forum Kultury Słowa.
- Losy książek wydawanych pod auspicjami Rady – dr K. Mosiołek-Kłosińska poinformowała, że z powodu inercji Zespołu ds. Obsługi Komitetów i Rad PAN Rada nie może sprzedawać książek „Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka polskiego” i „Język w mediach masowych”, w związku z czym książki te zostały rozesłane – jako dar RJP – do bibliotek naukowych i publicznych w całej Polsce.
- Losy Rady Języka Polskiego – prof. A. Markowski poinformował, że ze względu na brak funduszy na działalność bieżącą losy tej działalności Rady w roku 2002 są niepewne. Przypomniał także, iż z niewiadomych dla Rady (prawdopodobnie biurokratycznych) powodów nie może ona sprzedawać wydawanych przez siebie książek.
- Sprawozdanie z IV Forum Kultury Słowa – przewodniczący Rady omówił przebieg IV FKS (Poznań, 11-13 X 2001 r.).
- Poszerzenie listy imion używanych w Polsce – Rada przygotowuje aneks do oficjalnego wykazu imion.
- Przyjęcie projektu pisma do wydawnictw w sprawie rekomendowania przez Radę słowników i innych wydawnictw z zakresu kultury języka polskiego – Rada przyjęła projekt pisma w sprawie rekomendowania przez Radę słowników i innych wydawnictw z zakresu kultury języka polskiego, które to pismo zostanie rozesłane do wydawnictw.
- Uchwały ortograficzne – Rada przyjęła dwie uchwały ortograficzne.
- Definicje pojęć „nazwa handlowa” i „nazwa własna” – Rada przyjęła ostateczną wersję definicji pojęć „nazwa handlowa” i „nazwa własna”. Definicje te zostały przesłane do konsultacji Urzędowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
- Przyjęcie projektu prac nad przyszłorocznym sprawozdaniem Rady o stanie ochrony języka polskiego – Rada omawiała projekt sprawozdania o stanie ochrony języka polskiego.
2. Posiedzenia prezydium
a) 15 V 2001 r. – najważniejsze sprawy:
- dyskusja nad raportem „Polszczyzna 2002”,
- podjęcie decyzji o przedstawieniu na posiedzeniu plenarnym propozycji rekomendowania słowników językowych przez Radę,
- rozważanie możliwości sprzedaży książek wydawanych pod auspicjami Rady,
- dyskusja nad programem IV Forum Kultury Słowa;
- ocena trwającego właśnie IV Forum Kultury Słowa,
- dyskusja nad tematem i miejscem V Forum Kultury Słowa,
- dyskusja nad zadaniami Rady;
- dyskusja nad możliwościami funkcjonowania Rady w związku z brakiem środków finansowych na działalność bieżącą,
- rozważanie możliwości sprzedaży książek wydawanych pod auspicjami Rady,
- przyjęcie sprawozdania z IV FKS.
3. Struktura Rady – działalność komisji
a) Komisja Dydaktyczna (przewodnicząca – prof. dr hab. J. Puzynina);
b) Komisja Języka Religijnego (przewodniczący – ks. dr hab. W. Przyczyna), powstała w 2001 r.;
c) Komisja Terminologii Informatycznej (przewodniczący – prof. dr hab. A.J. Blikle), powstała w 2001 r.;
d) Komisja Języka Medycznego (przewodniczący – prof. dr hab. J. Doroszewski);
e) Komisja Języka Prawnego (przewodniczący – prof. dr hab. M. Zieliński).
II. DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA
1. Konferencje i działalność upowszechnieniowa
a) Konferencje naukowe
liczba uczestników: 150, w tym 10 z zagranicy;
liczba referatów i wystąpień panelowych: 17.
III. DZIAŁALNOŚĆ EKSPERCKA, OPINIE I KONSULTACJE
1. Ekspertyzy
b) Komisja Języka Religijnego (przewodniczący – ks. dr hab. W. Przyczyna), powstała w 2001 r.;
c) Komisja Terminologii Informatycznej (przewodniczący – prof. dr hab. A.J. Blikle), powstała w 2001 r.;
d) Komisja Języka Medycznego (przewodniczący – prof. dr hab. J. Doroszewski);
e) Komisja Języka Prawnego (przewodniczący – prof. dr hab. M. Zieliński).
II. DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA
1. Konferencje i działalność upowszechnieniowa
a) Konferencje naukowe
- IV Forum Kultury Słowa „Język perswazji publicznej”, Poznań, 11-13 X 2001 r. – Rada Języka Polskiego była głównym organizatorem IV FKS;
liczba uczestników: 150, w tym 10 z zagranicy;
liczba referatów i wystąpień panelowych: 17.
III. DZIAŁALNOŚĆ EKSPERCKA, OPINIE I KONSULTACJE
1. Ekspertyzy
- ekspertyza dotycząca „Etymologicznego słownika języka polskiego” A. Bańkowskiego − prof. J. Puzynina, V 2001 r. (dla Wydawnictwa Naukowego PWN),
- ekspertyza dotycząca interpunkcji w testach egzaminacyjnych I − dr T. Karpowicz, IV 2001 r. (dla Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi),
- ekspertyza dotycząca interpunkcji w testach egzaminacyjnych II − dr T. Karpowicz, IV 2001 r. (dla dr M. Klimińskiej),
- ekspertyza dotycząca interpunkcji w tekstach prawnych − dr T. Karpowicz, V 2001 r. (dla prywatnej instytucji),
- ekspertyza dotycząca skrótowców − dr T. Karpowicz, V 2001 r. (dla instytucji),
- ekspertyza dotycząca terminologii z zakresu systemu sprzedaży towarów i usług − prof. A. Markowski, IV 2001 r. (dla Polskiej Organizacji Franczyzodawców),
- ekspertyza dotycząca funkcji określeń potocznych w tekstach prasowych − prof. A. Markowski, V 2001 r. (dla osoby prywatnej),
- ekspertyza dotycząca transkrypcji i transliteracji wyrazów ukraińskich − prof. A. Markowski, V 2001 r. (dla Zarządu Stowarzyszenia Warszawa – Kijów),
- ekspertyza dotycząca terminów medycznych − prof. J. Doroszewski, VI 2001 r. (dla wydawnictwa medycznego),
- ekspertyza dotycząca poprawności językowej pisma lokalnego − dr T. Karpowicz, VI 2001 r. (dla Starostwa Powiatowego w Radomsku),
- ekspertyza dotycząca projektu Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia... w sprawie określenia sytuacji, w których nazwom i tekstom w języku polskim mogą towarzyszyć wersje w przekładzie na język obcy − prof. W. Pisarek, VI 2001 r. (dla MSWiA),
- ekspertyza dotycząca projektu Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia... w sprawie określenia sytuacji, w których nazwom i tekstom w języku polskim mogą towarzyszyć wersje w przekładzie na język obcy − prof. M. Zieliński, VII 2001 r. (dla MSWiA),
- ekspertyza dotycząca podstawowych kryteriów wyróżniania nazw własnych i nazw handlowych − prof. W. Pisarek, XI 2001 r. (w związku z Ustawą o języku polskim),
- ekspertyza dotycząca drugiej wersji projektu Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia... w sprawie określenia sytuacji, w których nazwom i tekstom w języku polskim mogą towarzyszyć wersje w przekładzie na język obcy − prof. A. Markowski, XI 2001 r. (dla MSWiA).
2. Opinie i konsultacje
- 70 (w tym 42 wydane przez przewodniczącego Rady, 38 wydanych przez sekretarz Rady).
IV. DZIAŁALNOŚĆ WYDAWNICZA
1. Wydawnictwa zwarte
- „Zmiany w publicznych zwyczajach językowych”, red. J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska (nakład 500 egz.).
2. Biuletyny informacyjne
- „Komunikaty Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN” – nr 8 i 9 (nakład 400 egz.).
V. AKTYWNOŚĆ MIĘDZYNARODOWA
- Udział prof. W. Pisarka w konferencji „What consequences does EU membership have for a small language?” (Sztokholm, III 2001 r.) z referatem „Polish language and Polish language policy”.