Sprawozdanie z XI dorocznej konferencji
Europejskiej Federacji Narodowych Instytucji Językoznawczych
Wilno, 27–28 września 2013 r.
XI doroczna statutowa konferencja Europejskiej Federacji Narodowych Instytucji Językoznawczych (EFNIL-u), poświęcona „Tłumaczeniom pisemnym i symultanicznym w Europie” (Translation and Interpretation in Europe) odbyła się w dniach 27–28 września 2013 r. w Wilnie. Jej gospodarzem był państwowy Instytut Języka Litewskiego (Lietuvių Kalbos Institutas). W konferencji uczestniczyły delegacje ze wszystkich państw członkowskich UE (już łącznie z Chorwacją). Oprócz delegatów ogólnokrajowych instytucji językoznawczych z państw członkowskich UE w konferencji wileńskiej uczestniczyli przedstawiciele instytucji językoznawczych będących „członkami stowarzyszonymi” EFNIL‑u z dwóch krajów spoza Unii Europejskiej: Islandii i Norwegii.
Obrady toczyły się w siedzibie Instytutu, położonej nad Wilią, nieco na uboczu centrum miasta, w niewielkiej odległości od ufundowanego przez Michała Kazimierza Paca kościoła św. św. Piotra i Pawła.
Powitalną sesję otworzyła prof. Jolanta Zabarskaite, dyrektor Instytutu Języka Litewskiego, a po niej z inauguracyjnymi wypowiedziami w imieniu swoich instytucji wystąpili: Romantas Vaitkus (wiceminister nauki i edukacji Litwy), Marco Benedetti (dyrektor Wydziału Tłumaczeń Symultanicznych Komisji Europejskiej), Rytis Martikonis (dyrektor Wydziału Tłumaczeń Pisemnych Komisji Europejskiej), Algirdas Saudargas (litewski europoseł), Gintaras Morkunas (szef litewskiego zespołu tłumaczy symultanicznych Parlamentu Europejskiego) oraz jako ostatni mówca tej sesji prof. Gerhard Stickel, prezes EFNIL-u, który m.in. przypomniał hasło promujące wielojęzykowość Europy, sformułowane przed dwoma laty przez Johna Simpsona: Twój język – naszym dziedzictwem (Your language is our heritage). Tematyką i pozycją mówcy do sesji inauguracyjnej należała w gruncie rzeczy rozpoczynająca drugą sesję wypowiedź Jana Truszczyńskiego, dyrektora generalnego Wydziału Edukacji i Kultury Komisji Europejskiej.
Na program tegorocznej konferencji – podobnie jak w latach poprzednich – złożyły się wykłady zaproszonych prelegentów w charakterze keynote speakers, referaty przedstawicieli organizacji członkowskich EFNIL-u oraz dyskusja panelowa. W roli keynote speakers, reprezentujących perspektywę ogólnoeuropejską, wystąpili:
▪ Klaus Reichert z Uniwersytetu Frankfurckiego ze znakomitym referatem „Europa – znalezione w przekładzie”;
▪ George Floros z Uniwersytetu Cypryjskiego z referatem „’Zgubione’ i ‘znalezione’ w przekładzie: Mity i fakty w językach narodowych i obrazowaniu”;
▪ Marie Cornu z paryskiego Centre d’études sur la coopération juridique internationale z referatem „Prawne aspekty tłumaczenia pisemnego i ustnego w Europie” oraz
▪ Sten Palmgren z fińskiego Ministerstwa Sprawiedliwości z referatem „Przekład ustaw i tekstów publicznych”.
Ponadto z ogólnounijnej perspektywy przedstawiał Johan Van Hoorde z Niderlandzkiej Unii Językowej praktykę i perspektywy „Koordynacji i walidacji terminologii wśród państw członkowskich UE”.
Problematykę przekładów w perspektywie własnego kraju ukazywali referenci z Litwy (Nijole Maskeliūnienė w referacie „Litewski rynek przekładowy i szkolenie tłumaczy – wyzwania i perspektywy”), Islandii (Gunnhildur Stefánsdóttir w referacie „Kształcenie tłumaczy w Ośrodku Przekładowym Ministerstwa Spraw Zagranicznych”), Włoch (Italo Rubino w referacie „Przekład dla Europy – ogólne i praktyczne aspekty Wydziału Włoskiego Generalnej Dyrekcji Przekładów”), Słowenii (Martina Ožbot w świetnym referacie „Rola i status przekładu w kulturze nastawionej na przekład: Przypadek Słowenii) i Niemiec (Andreas Witt w referacie „Przekład automatyczny – stan rzeczy, problemy i perspektywy”).
Naukową część konferencji zakończyła panelowa dyskusja zaproszonych gości i delegatów z instytucji członkowskich EFNIL-u. Przewidziany na nią czas niemal całkowicie wypełniły wypowiedzi zaproszonych panelistów; znaleźli się wśród nich: Algirdas Saugardas, który powiedział m.in., że „tylko kultura rodzima jest naturalna, a uniwersalna jest sztucznie tworzona”; Klaus Reichert, którego zdaniem istotne jest nie tyle to, ile się tłumaczy, ale to, co się tłumaczy, bo literatura jest nie tylko towarem”; Claude Durand, który dowodził, jak mało kosztują w Unii przekłady w porównaniu z korzyściami, które dają; Gunnhildur Stefánsdóttir, która znaczenie przekładów upatrywała w tym, że dzięki nim myśli nawet małego narodu mogą się rozpowszechniać na całym świecie, oraz Johan Van Hoorde, który przestrzegał, że ewentualna redukcja unijnych wydatków na tłumaczenia przerzuciłaby je na kraje członkowskie.
Na zakończenie obrad uczestnicy konferencji zostali zaproszeni do zwiedzenia Muzeum Języka Litewskiego mieszczącego się w kompleksie zabudowań Instytutu. Wśród eksponatów muzeum dominują zabytki piśmiennictwa i drukarstwa litewskiego z drukowanym w Królewcu w 1547 r. Katechizmem jako pierwszą książką w języku litewskim na czele. Z myślą o zwiedzających muzeum dzieciach i młodzieży przygotowano różne gry słowne, etymologiczne, słowotwórcze i ortograficzne, a dla nieco starszej młodzieży możliwość śpiewania karaoke przyśpiewek w różnych dialektach litewskiego.
Ostatnią częścią konferencji było Zgromadzenie Ogólne członków Federacji, którego obrady w tym roku przebiegły w atmosferze zgodnej jednomyślności. Przyczyniło się do tego po pierwsze to, że rok bieżący nie był rokiem wyborów; po drugie to, że nie podejmowano próby ani uchwalenia końcowej rezolucji, ani zwiększenia wysokości składki, po trzecie zaś to, że wszyscy z wielkim zadowoleniem powitali zaproszenie Accademii della Crusca na przyszłoroczną konferencję EFNIL-u do Florencji i poświęcenie jej językom narodowym w nauczaniu uniwersyteckim i w publikacjach naukowych.
Ponadto Zgromadzenie Ogólne:
▪ przyjęło sprawozdanie z działań Komitetu Wykonawczego w minionym roku;
▪ zatwierdziło plan pracy Federacji na rok następny oraz
▪ zatwierdziło budżet na przyszły rok.
Podczas konferencji w Wilnie kolportowany był tom dokumentujący dorobek budapeszteńskiej konferencji z roku 2012, w którym zamieszczony został m.in. tekst referatu Anny Dąbrowskiej i Walerego Pisarka „National Corpus of Polish and Great Dictionary of Polish. Two leading projects of present-day Polish lexicography”. W tym tomie opublikowana została również w 22 wersjach językowych „Rezolucja budapeszteńska w sprawie wyzwań leksykalnych w wielojęzykowej Europie”, której ostateczna postać została uzgodniona już w trybie korespondencyjnym po zakończeniu konferencji.
prof. dr hab. Walery Pisarek
prof. dr hab. Władysław Miodunka
Kraków, 30 września 2013 r.