W pierwszym okresie celem działalności Komisji Języka Medycznego RJP PAN było rozpoznanie aktualnego stanu badań dotyczących językowych problemów związanych z medycyną praktyczną i klinicznymi badaniami naukowymi w Polsce i za granicą. Komisja zorganizowała konferencje naukowe we współpracy z Towarzystwem Naukowym Warszawskim, Warszawskim Uniwersytetem Medycznym, Polskim Towarzystwem Onkologii Klinicznej i Towarzystwem Edukacji Terapeutycznej. Polska Akademia Nauk umożliwiła wydanie dwóch zeszytów zawierających teksty referatów wygłoszonych na tych konferencjach [Publikacje].
Analiza stanu badań oraz szeroka dyskusja w środowisku medycznym uwidoczniły, że szczególnie istotną, choć nie jedyną, dziedziną działalności Komisji powinna stać się komunikacja lekarzy, pielęgniarek i przedstawicieli innych zawodów medycznych z osobami chorymi będącymi pod ich opieką, a najważniejszym kierunkiem tej komunikacji winna być bezpośrednia rozmowa przy łóżku chorego, w przychodni i w domu. W wielu krajach zagadnienia te są obecnie przedmiotem nauczania w trakcie studiów medycznych, stanowią temat artykułów naukowych i podręczników; w Polsce również rozwija się podobna aktywność. Członkowie Komisji i jej współpracownicy reprezentujący różne specjalności doszli do wniosku, że oprócz nauczania najbardziej niezbędnych praktycznych umiejętności komunikacyjnych, podstawowe znaczenie ma kształcenie studentów porozumiewania się lekarzy z pacjentami przy ścisłym powiązaniu aspektów językowych z problematyką etyczną, psychologiczną i socjologiczną. Dzięki współpracy lekarzy i przedstawicieli językoznawstwa, etyki, psychologii i socjologii został opracowany program kursu fakultatywnego dla studentów Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, który – począwszy od 2009 roku – jest realizowany w każdym roku akademickim. Poza Radą Języka Polskiego PAN, głównym organizatorem tego kursu jest Centrum Onkologii w Warszawie. Zajęcia odbywają się co tydzień, obejmują zarówno wykłady, jak i szeroko rozwiniętą dyskusję. Cały kurs trwa 30 godzin. Anonimowe ankiety ewaluacyjne wykazują, iż wielu studentów uważa te zajęcia za pożyteczne, niektórzy nawet za bardzo cenne.
Przykładowy program kursu „Porozumienie z pacjentem: komunikacja, wzajemny stosunek, podejmowanie decyzji”
1. Otwarcie kursu i przywitanie uczestników – prof. dr hab. Marek Kulus, Prorektor ds. Dydaktyczno-Wychowawczych WUM; Komunikacja interpersonalna – jak mówić, aby nas słuchali, jak słuchać, aby do nas mówili – dr Antonina Doroszewska.
2. Język i kultura porozumienia z pacjentami – prof. Andrzej Markowski.
3. Etyczne problemy komunikacji i stosunków z pacjentem – prof. Zbigniew Szawarski, prof. Zbigniew Czernicki.
4. Rola prawdy w kontakcie z pacjentem. Podejmowanie decyzji – ks. prof. Wiesław Przyczyna, prof. Jan Doroszewski.
5. Komunikacja w zespole terapeutycznym oraz pielęgniarki i położnej z pacjentem – prof. Anna Doboszyńska.
6. Porozumienie lekarza z pacjentami nieletnimi i ich rodzinami – prof. Marek Kulus.
7. Znaczenie i metody komunikacji lekarza z pacjentem w diagnostyce i leczeniu chorób wewnętrznych – wnioski dla studentów, nauczycieli i organizatorów nauczania klinicznego medycyny – prof. Jan Tatoń.
8. Komunikacja z ludźmi chorymi na nowotwory – dr Janusz Meder, dr Mariola Kosowicz.
9. Komunikacja w opiece paliatywnej (hospicjum) – dr Jerzy Jarosz.
10. Komunikacja z pacjentami chorymi psychicznie – prof. Tadeusz Parnowski.
Przykładowe wypowiedzi uczestników:
„Zajęcia te w znaczący sposób wpłynęły na mój światopogląd, sprawiają, że na nowo nabiera się zapału do nauki oraz chęci bycia lepszym człowiekiem i lekarzem”.
„Dziękuję za ten fakultet. Ładunek emocjonalny, jaki wniósł do mojego życia, jest nieoceniony i zapewne zaowocuje w przyszłości”.
Mamy nadzieję, że w przyszłości stanie się możliwa przynajmniej częściowa realizacja tematyki dotyczącej porozumienia lekarzy z pacjentami w systemie obowiązkowym, podobnie jak ma to miejsce w innych krajach.