Sprawozdanie z działalności Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN w roku 2008
I Skład RJP na dzień 31 grudnia 2008 r.: liczba członków − 35, liczba członków prezydium – 8.
Prof. dr hab. Jerzy Bartmiński (językoznawstwo), prof. dr hab. Andrzej Jacek Blikle (informatyka), sen. Krystyna Bochenek (publicystyka), Jacek Bocheński (literatura), prof. dr hab. Jerzy Bralczyk (językoznawstwo) – wiceprzewodniczący, prof. dr hab. Stefan Chwin (historia literatury), prof. dr hab. Aleksandra Cieślikowa (językoznawstwo), prof. dr hab. Anna Dąbrowska (językoznawstwo), prof. dr hab. med. Jan Doroszewski (medycyna) – członek prezydium, prof. dr hab. Bogusław Dunaj (językoznawstwo), prof. dr hab. Jacek Fisiak, czł. koresp. PAN (językoznawstwo), prof. dr hab. Stanisław Gajda (językoznawstwo), prof. dr hab. Michał Głowiński, czł. rzecz. PAN (teoria literatury), dr Katarzyna Kłosińska (językoznawstwo) – sekretarz prezydium, prof. dr hab. Julian Kornhauser (historia literatury) – wiceprzewodniczący, prof. dr hab. Zenon Leszczyński (językoznawstwo), prof. dr hab. Andrzej Markowski (językoznawstwo) – przewodniczący, prof. dr hab. Jan Miodek (językoznawstwo), prof. dr hab. Jerzy Pelc (semiotyka), prof. dr hab. Walery Pisarek (językoznawstwo) – Honorowy Przewodniczący, prof. dr hab. Krystyna Pisarkowa (językoznawstwo), prof. dr hab. Jerzy Podracki (językoznawstwo), prof. dr hab. Edward Polański (językoznawstwo), prof. dr hab. Kazimierz Polański, czł. rzecz. PAN (językoznawstwo), ks. prof. dr hab. Wiesław Przyczyna (teologia) – członek prezydium, prof. dr hab. Jadwiga Puzynina (językoznawstwo), Jerzy Radziwiłowicz (teatr), prof. dr hab. Halina Satkiewicz (językoznawstwo), prof. dr hab. Krystyna Skarżyńska (psychologia), prof. dr hab. Roch Sulima (kulturoznawstwo), prof. dr hab. Helena Synowiec (językoznawstwo, oświata), prof. dr hab. Janusz Tazbir, czł. rzecz. PAN (historia), red. Małgorzata Tułowiecka (radio), prof. dr hab. Tadeusz Zgółka (językoznawstwo), prof. dr hab. Maciej Zieliński (prawo) – członek prezydium.
II Działalność organizacyjna
1. Zebrania plenarne
a) XXVII posiedzenie plenarne RJP (7 IV 2008 r.) − najważniejsze sprawy:
- omówienie prac prezydium RJP w okresie od 26 XI 2007 r. do 6 IV 2008 r. (korespondencja, wydawanie opinii i ekspertyz, współpraca z instytucjami państwowymi);
- omówienie prac komisji działających przy RJP;
- inicjatywa powołania komisji do spraw polszczyzny za granicą;
- informacja o stanie przygotowań do VII Forum Kultury Słowa;
b) XXVIII posiedzenie plenarne RJP (8 IX 2008 r.) − najważniejsze sprawy:
- debata (z udziałem wiceministra edukacji narodowej Zbigniewa Marciniaka) nad podstawą programową przedmiotu szkolnego „język polski”;
- omówienie współpracy z instytucjami państwowymi;
- omówienie prac komisji działających przy RJP;
- informacja o stanie przygotowań do VII Forum Kultury Słowa oraz przedsięwzięcia „Ambasador Polszczyzny”;
c) XXIX posiedzenie plenarne RJP (8 XII 2008 r.) − najważniejsze sprawy:
- przyjęcie trzech uchwał ortograficznych;
- sprawozdanie z VII Forum Kultury Słowa;
- sprawozdanie z przedsięwzięcia „Ambasador Polszczyzny”;
- sprawozdanie z Generalnego Zjazdu Wielojęzyczności;
- omówienie projektu szkolnego konkursu dotyczącego poprawności językowej, organizowanego przy współpracy z Komitetem Głównym Olimpiady Literatury i Języka Polskiego;
- sprawozdanie z konferencji Europejskiej Federacji Narodowych Instytucji na rzecz Języka (EFNIL);
- dyskusja nad stanowiskiem RJP w sprawie projektu parametrycznej oceny wyników naukowych;
- dyskusja nad kształtem „Sprawozdania o stanie ochrony języka polskiego za lata 2007-2008”;
- omówienie prac komisji działających przy RJP.
2. Posiedzenia prezydium
a) 7 IV 2008 r.:
- zreferowanie przebiegu posiedzeń sejmowej i senackiej Komisji Kultury i Środków Przekazu poświęconych „Sprawozdaniu o stanie ochrony języka polskiego za lata 2005-2006”;
- informacja na temat postępu przygotowań do VII Forum Kultury Słowa;
- dyskusja nad tematem kolejnego „Sprawozdania o stanie ochrony języka polskiego”;
- dyskusja nad publikacją zawierającą odpowiedzi udzielone przez RJP;
- omówienie warunków sprzedaży wydawnictw;
b) 8 IX 2008 r.:
- omówienie pisma prezesa PAN w sprawie powołania zespołów eksperckich;
- wybory kandydatów do tytułu „Ambasador Polszczyzny”;
c) 9 X 2008 r.:
- wybór osób, które otrzymają tytuł „Ambasador Polszczyzny”;
- dyskusja nad tematyką i miejscem obrad VIII Forum Kultury Słowa;
d) 8 XII 2008 r.:
- dyskusja nad tematyką „Sprawozdania o stanie ochrony języka polskiego za lata 2007-2008”;
- dyskusja nad projektem szkolnego konkursu poprawnej polszczyzny, organizowanego wraz z Komitetem Głównym Olimpiady Literatury i Języka Polskiego;
- dyskusja nad stanowiskiem RJP w sprawie projektu parametrycznej oceny wyników naukowych;
- dyskusja nad trybem recenzowania podręczników szkolnych pod względem językowym;
- dyskusja o wydawnictwach RJP.
3. Działalność komisji działających przy RJP:
a) Komisja Języka Religijnego:
- dwa posiedzenia (17 IV 2008, 27 XI 2008);
- powołanie zespołu roboczego do spraw ortografii;
- powołanie zespołu roboczego do spraw zasad cytowania w serii „Teolingwistyka”;
- powołanie zespołu roboczego do spraw tłumaczeń z języków obcych słownictwa religijnego wyznań niekatolickich;
- wydanie „Bibliografii języka religijnego”;
- udział w debacie „Język katechezy szkolnej”, zorganizowanej w Poznaniu przez Drukarnię i Księgarnię Świętego Wojciecha oraz redakcję „Katechety” (25 IX 2008);
- organizacja konferencji „Język religijny wczoraj i dziś”;
- udział w debacie z młodzieżą i wydawcami o języku katechezy;
- dyskusja nad referatem dr E. Woźniak „Z badań nad dawnym piśmiennictwem pasyjnym. Ofiary i krzywdziciele”;
- publikacja „Język katechezy”, red. R. Przybylska, W. Przyczyna (pokłosie konferencji z 2005 r.; piąta publikacja z serii „Teolingwistyka”);
b) Komisja Kultury Żywego Słowa:
- dwa posiedzenia (24 IV 2008, 14 X 2008);
- przygotowanie konferencji „Dydaktyka retoryki”, planowanej na 2009 r.;
- dyskusja na temat dykcji, emisji głosu i logopedii;
- opracowanie regulaminu konkursu retorycznego skierowanego do uczniów szkół średnich;
c) Komisja Terminologii Nauk Informatycznych:
- odpowiedzi na bieżące pytania dotyczące terminologii informatycznej;
d) Komisja Języka Medycznego:
- jedno posiedzenie (18 VI 2008);
- opracowanie programu zajęć fakultatywnych poświęconych komunikacji lekarza z pacjentem, przeznaczonych dla studentów Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego; uruchomienie takich zajęć w roku akademickim 2008/2009;
e) Komisja Języka Prawnego:
- dwa posiedzenia (28 III 2008, 14-15 X 2008);
- przygotowywanie opracowania dotyczącego polszczyzny tekstów Naczelnego Sądu Administracyjnego (na prośbę NSA);
- rozpoczęcie gruntownego zbadania języka urzędowego używanego na poziomie gmin (przy współpracy z MSWiA);
- inicjatywa wprowadzenia do dydaktyki szkolnej elementów języka prawnego;
- wprowadzenie zajęć z kultury języka polskiego na studiach prawniczych Uniwersytetu Szczecińskiego;
f) Komisja Ortograficzno-Onomastyczna:
- trzy posiedzenia (21 I 2008, 12 V 2008, 17 XI 2008);
- przygotowanie sześciu uchwał ortograficznych, podjętych później przez RJP;
- rozpoczęcie prac nad ekspertyzą „Historia polskiej kaligrafii”;
- odpowiedzi na bieżące listy;
g) Komisja Języka w Mediach:
- trzy posiedzenia komisji (7 IV 2008, 16 VI 2008, 8 XII 2008);
- podjęcie badań mających na celu ustalenie, w jaki sposób publiczne stacje radiowe i telewizyjne dbają o polszczyznę;
- przygotowanie listy uczelni wyższych, które prowadzą badania nad językiem mediów;
- organizacja wystąpienia prof. UŚ dr hab. Urszuli Żydek-Bednarczuk na temat „Odmiana medialna języka”;
h) Komisja Dydaktyczna:
- jedno posiedzenie (14 IV 2008);
- inicjatywa wprowadzenia przedmiotu kultura języka polskiego na wszystkich kierunkach studiów wyższych kształcących nauczycieli;
- opracowanie programu dydaktyczno-wychowawczego dla dzieci uczestniczących w półkoloniach, zorganizowanych dla uczniów Sobotnio-Niedzielnej Szkoły Języka Polskiego w Borysławiu na Ukrainie;
- wolontariat (opieka merytoryczna nad realizowanym programem dydaktyczno-wychowawczym) na półkoloniach dla dzieci uczęszczających do Sobotnio-Niedzielnej Szkoły Języka Polskiego w Borysławiu na Ukrainie (23 VI-7 VII 2008);
- wykłady, warsztaty dla nauczycieli (Warszawa, Katowice, Kraków, Rzeszów, Lublin, Bielsko-Biała, Pszczyna, Koszalin, Ruda Śląska, Mikołów, Mysłowice);
- wykłady, warsztaty dla uczniów (Katowice, Koszalin, Konstancin, Mikołów, Ruda Śląska);
- udział w przygotowywaniu podstawy programowej przedmiotu szkolnego „język polski”.
III Działalność naukowa
Konferencje i działalność upowszechnieniowa
a) Dyskusje naukowe:
- dyskusja nad podstawą programową przedmiotu szkolnego „język polski” (XXVIII posiedzenie plenarne, 8 IX 2008);
- dyskusja na temat dykcji, emisji głosu i logopedii (Komisja Kultury Żywego Słowa, 14 X 2008);
- dyskusja nad referatem dr E. Woźniak „Z badań nad dawnym piśmiennictwem pasyjnym. Ofiary i krzywdziciele” (Komisja Języka Religijnego, 27 XI 2008);
- udział w debacie „Język katechezy szkolnej” (Komisja Języka Religijnego, 25 IX 2008);
b) Konferencje naukowe współorganizowane przez RJP:
- VII Forum Kultury Słowa „Polskie języki. O językach zawodowych i środowiskowych”, Gdańsk 9-11 X 2008 (konferencja zorganizowana przez RJP przy współpracy Uniwersytetu Gdańskiego i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego);
- „Uczyć po polsku – co to znaczy?”, Warszawa, Sala Kolumnowa Sejmu, 19 VI 2008 r. (konferencja zorganizowana przez Radę Języka Polskiego oraz sejmową Komisję Kultury i Środków Przekazu i sejmową Komisję Edukacji, Nauki i Młodzieży);
c) Inicjatywy RJP w działalności upowszechnieniowej i promującej naukę (audycje i programy w radiu i telewizji, udział w festiwalach nauki itp.):
- inicjatywa stworzenia filmów animowanych poświęconych poprawności językowej, emitowanych w Telewizji Polskiej („Pucuł i Grzechu”);
- stworzenie zajęć fakultatywnych poświęconych komunikacji lekarza z pacjentem, przeznaczonych dla studentów Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (Komisja Języka w Medycynie);
- inicjatywa wprowadzenia do dydaktyki szkolnej elementów języka prawnego (Komisja Języka Prawnego);
- wprowadzenie zajęć z kultury języka polskiego na studiach prawniczych Uniwersytetu Szczecińskiego (Komisja Języka Prawnego);
- patronat honorowy RJP nad Konkursem Ładnego Pisania;
- inicjatywa przedsięwzięcia „Ambasador Polszczyzny”;
- patronat merytoryczny RJP nad dwiema seriami językoznawczymi publikacji w wydawnictwie Trio;
- organizacja cyklu: „Rozmowy o języku polskim” wspólnie z redakcją „Gościa Niedzielnego” (Komisja Języka w Mediach, Komisja Kultury Żywego Słowa);
- przygotowanie nowego programu studiów na specjalizacji dziennikarskiej w ramach filologii polskiej UAM w Poznaniu (Komisja Kultury Żywego Słowa).
IV Działalność ekspercka, opinie i konsultacje
Działalność ekspercka i konsultacyjna dla urzędów i organów państwowych:
- ciągłe konsultacje w sprawie pisowni nazw obiektów geograficznych (dla Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RP);
- rozpoczęcie prac nad „Sprawozdaniem o stanie ochrony języka polskiego za lata 2007-2008”;
- opinie i konsultacje (na zlecenie urzędów państwowych lub indywidualnych osób): ogólna liczba − 159.
V Działalność wydawnicza
- „Polska polityka językowa w Unii Europejskiej”, red. D. Krzyżyk, J. Warchala – pokłosie VI Forum Kultury Słowa;
- „Język katechezy”, red. R. Przybylska, W. Przyczyna − pokłosie konferencji zorganizowanej przez Komisję Języka Religijnego w 2005 r.; piąta publikacja z serii „Teolingwistyka”;
- kontynuacja edycji broszury „Język polski” – opublikowanie jej siedmiu nowych wersji językowych (czeska, estońska, fińska, grecka, łotewska, niderlandzka, słoweńska) oraz dodruk w czterech wersjach (francuskiej, hiszpańskiej, niemieckiej, portugalskiej);
- „Retoryka i etyka” − tom zawierający referaty z konferencji zorganizowanej przez Komisję Kultury Żywego Słowa w 2007 r., złożony do druku w Wydawnictwie Poznańskim (termin opublikowania − marzec 2009);
- „Komunikaty Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN” – nr 1(21)/2007.
VI Aktywność międzynarodowa
- udział przedstawicieli RJP, prof. prof. K. Pisarkowej i W. Pisarka, w konferencji Europejskiej Federacji Narodowych Instytucji na rzecz Języka (European Federation of National Institutions for Language; EFNIL), Lizbona 12-14 XI 2008; Rada od 2006 r. jest pełnoprawnym członkiem EFNIL;
- udział przedstawicieli RJP, prof. A. Markowskiego i red. M. Tułowieckiej, w Generalnym Zjeździe Wielojęzyczności, Paryż 26 IX 2008;
- udział przedstawicielki Komisji Języka Prawnego, dr A. Choduń, na konferencji międzynarodowej „Law, language and global citizenship”, Lizbona 16-19 VII 2008, z referatem „The language of the law – issue of communicativeness”;
- współpraca Komisji Języka Religijnego przy tworzeniu teolingwistycznej serii wydawniczej założonej przez prof. A. Greule’a i dr E. Kucharską-Dreiss (członkinię KJR RJP);
- nawiązanie współpracy z Ukraińską Akademią Nauk w Kijowie przy badaniach ukraińskiego języka religijnego.
VII Aktywność krajowa
1. Stała współpraca z urzędami państwowymi: Sejmem i Senatem RP, MKiDN, MEN, MSWiA:
- przygotowywanie opinii i ekspertyz;
- udział przedstawicieli RJP w posiedzeniach Komisji Kultury i Środków Przekazu Sejmu RP (27 III 2008) oraz Senatu RP (13 III 2008);
- udział przedstawicieli RJP w plenarnym posiedzeniu Senatu RP (11 IV 2008) – zapoznanie senatorów z pracami Rady;
- przedstawienie ministrowi edukacji narodowej stanowiska RJP w sprawie recenzji językowych podręczników szkolnych;
- przedstawienie ministrowi nauki i szkolnictwa wyższego, a także Komitetowi Polityki Naukowej i Naukowo-Technicznej Rady Nauki, stanowiska RJP w sprawie projektu punktacji wyników naukowych, dyskryminujących wszystkie prócz angielskiego języki oficjalne Unii Europejskiej, a zwłaszcza język polski;
- uczestnictwo w pracach nad nową Podstawą programową do nauczania przedmiotu „język polski”, tworzoną przez MEN;
- rozstrzyganie wątpliwości urzędów stanu cywilnego ws. nadawania nietypowych imion.
2.Interwencje w sprawach dotyczących braku dbałości urzędów państwowych o polszczyznę:
- pismo do prezydenta Gdańska w sprawie nazwy Baltic Arena;
- pismo do ministra sportu w sprawie formy nazwisk na koszulkach polskich zawodników.
VIII Strona internetowa RJP
Opracowała dr Katarzyna Kłosińska