§ 1
Rada Języka Polskiego, zwana dalej „Radą”, została powołana Uchwałą nr 17/96 Prezydium Polskiej Akademii Nauk z dnia 9 września 1996 r. i działa jako komitet problemowy przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk zgodnie z przepisami rozdziału 3 Ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim (Dz.U. 2011 nr 43, poz. 224 j.t. ze zm.).
§ 2
Rada zajmuje się sprawami dotyczącymi używania i rozwoju języka polskiego.
§ 3
Rada ma znak graficzny – logo, którego wzór określa uchwała zebrania plenarnego Rady.
§ 4
Do zadań Rady należy w szczególności:
1) opracowywanie i przedstawianie Sejmowi RP i Senatowi RP sprawozdań o stanie ochrony języka polskiego;
2) wyrażanie w drodze uchwały na wniosek ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego, Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Prezesa Polskiej Akademii Nauk lub z własnej inicjatywy opinii o używaniu języka polskiego w działalności publicznej oraz w obrocie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z udziałem konsumentów i przy wykonywaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przepisów z zakresu prawa pracy;
3) wyrażanie opinii na prośbę organów określonych w art. 4 Ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim w razie wystąpienia w toku ich czynności urzędowych istotnych wątpliwości dotyczących użycia języka polskiego;
4) upowszechnianie wiedzy o języku polskim i jego regionalnych, społecznych i funkcjonalnych odmianach; organizowanie dyskusji i konferencji naukowych oraz wykorzystywanie prasy, radia, telewizji i sieci informatycznych;
5) analiza i ocena stanu języka polskiego oraz wypowiadanie się w sprawach polityki językowej Rzeczypospolitej Polskiej;
6) udzielanie opinii w sprawach używania języka polskiego na wniosek towarzystw naukowych, stowarzyszeń twórców i szkół wyższych;
7) udzielanie opinii co do odpowiedniej formy językowej dla oznaczenia towaru lub usługi na wniosek jego producenta, importera lub dystrybutora, o ile w języku polskim brak jest odpowiedniej nazwy dla tego towaru lub usługi;
8) współdziałanie z organami administracji rządowej, w szczególności z ministrem właściwym do spraw nauki i szkolnictwa wyższego, ministrem właściwym do spraw edukacji, ministrem właściwym do spraw kultury i dziedzictwa narodowego, w sprawach oceny warunków rozwoju języka polskiego i badań nad nim;
9) ocena i wypowiadanie się w sprawach poziomu i potrzeb wydawnictw z zakresu wiedzy o języku polskim i kulturze języka oraz prowadzenie działalności wydawniczej;
10) rozstrzyganie wątpliwości językowych oraz poszukiwanie rozwiązań w zakresie używania języka polskiego w różnych dziedzinach nauki i techniki, zwłaszcza w dyscyplinach nowych;
11) wyrażanie opinii o używaniu języka polskiego w działalności publicznej i obrocie prawnym, a w szczególności w reklamie, prasie, radiu i telewizji, Internecie oraz administracji publicznej;
12) otaczanie szczególną opieką języka polskiego w nauczaniu szkolnym, w tym także analiza i ocena programów nauczania i językowa ocena podręczników szkolnych;
13) ustalanie zasad ortografii i interpunkcji języka polskiego;
14) opiniowanie kandydatów na członków korespondentów Polskiej Akademii Nauk na wniosek któregokolwiek z wydziałów PAN;
15) zgłaszanie i opiniowanie wniosków do nagród za osiągnięcia w badaniach naukowych dotyczących języka polskiego i w upowszechnianiu wiedzy o nim;
16) współpraca z Komitetem Językoznawstwa PAN, Towarzystwem Kultury Języka, Towarzystwem Miłośników Języka Polskiego i innymi towarzystwami deklarującymi zainteresowanie stanem języka polskiego i wiedzy o nim;
17) inne sprawy zlecone przez władze PAN lub podejmowane z inicjatywy Rady.
§ 5
1. W skład Rady wchodzi nie więcej niż 35 członków. Do liczby tej nie wlicza się członków PAN i członków Akademii Młodych Uczonych.
2. W skład Rady wchodzą osoby uznane za kompetentne w zakresie używania języka polskiego w różnych dziedzinach życia społecznego, powoływane przez Prezydium PAN, zgodnie z § 6 niniejszego regulaminu oraz członkowie PAN i Akademii Młodych Uczonych zainteresowani problematyką, dla której Rada została powołana, zgłaszający Prezesowi PAN swój udział lub zapraszani do udziału w pracach Rady.
§ 6
1. Członków Rady powołuje Prezydium PAN spośród proponowanych kandydatów, o których mowa w ust. 2 i 3 § 6.
2. Co najmniej 50% kandydatów na członków wskazuje Prezes PAN po konsultacjach z wiceprezesami PAN, dziekanami wydziałów, przewodniczącymi rad kuratorów, innymi członkami PAN oraz członkami dotychczasowego Prezydium Rady.
3. Pozostałych kandydatów na członków Rady wybiera dotychczasowe Prezydium Rady w głosowaniu tajnym, zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy składu Prezydium Rady.
4. Listę kandydatów, o których mowa w ust. 3, przedstawia Prezesowi PAN dotychczasowy Przewodniczący Rady lub z jego upoważnienia zastępca Przewodniczącego Rady.
§ 7
Przewodniczący Rady może od członka Rady, który nie uczestniczy w pracach Rady, zażądać wyjaśnień przyczyn jego absencji. Jeżeli członek Rady nie usprawiedliwi swojej nieobecności w pracach Rady, to Przewodniczący Rady może zwrócić się do Prezydium PAN o skreślenie z listy członków Rady osoby niewykonującej swoich obowiązków bez usprawiedliwianej przyczyny.
§ 8
Kandydatury do uzupełnienia składu Rady w trakcie kadencji mogą zgłaszać Prezes PAN, wiceprezesi PAN, dziekani wydziałów, inni członkowie Prezydium PAN lub Prezydium Rady.
§ 9
Prezes PAN przekazuje Prezydium PAN listę z nazwiskami kandydatów na członków Rady wraz z informacjami o członkach PAN oraz członkach Akademii Młodych Uczonych, którzy zgłaszają swój udział lub są zaproszeni do udziału w pracach Rady.
§ 10
1. Powołanie składu osobowego Rady następuje na czteroletnią kadencję.
2. Kadencja Rady rozpoczyna się z chwilą pierwszego zebrania plenarnego w nowo wybranym składzie.
3. Po upływie kadencji do czasu powołania nowego składu Rada działa w składzie dotychczasowym.
§ 11
1. Zebranie plenarne Rady może wyłonić kandydata na Honorowego Przewodniczącego lub honorowego członka Rady w liczbie nie większej niż 10% wybieranych członków Rady.
2. Honorowego Przewodniczącego lub honorowego członka Rady powołuje Prezydium PAN.
3. Honorowym Przewodniczącym Rady może być osoba, która pełniła funkcję przewodniczącego Komitetu przez co najmniej dwie pełne kadencje i była członkiem Rady przez co najmniej trzy pełne kadencje.
4. Honorowym członkiem Rady może być osoba, która była członkiem Rady przez co najmniej trzy pełne kadencje i wyróżniła się wyjątkowymi osiągnięciami w zakresie działalności Rady.
§ 12
1. Zebrania plenarne Rady zwołuje jej Przewodniczący:
1) z własnej inicjatywy;
2) na wniosek Prezydium Rady;
3) na wniosek trzech dziesiątych ogólnej liczby członków Rady.
2. Zebrania plenarne Rady odbywają się w miarę potrzeby, nie rzadziej jednak niż dwa razy w roku.
3. Zebraniom plenarnym Rady przewodniczy Przewodniczący Rady lub wyznaczony przez niego zastępca Przewodniczącego.
4. Przewodniczący Rady zawiadamia członków Rady o terminie posiedzenia plenarnego Rady nie później niż 14 dni przed wyznaczonym terminem posiedzenia.
5. Z posiedzenia plenarnego Rady sporządza się protokół, który podpisuje Przewodniczący Rady i protokolant.
6. Protokół, o którym jest mowa w ust. 5, podlega głosowaniu na następnym zebraniu plenarnym Rady.
7. Dla ważności uchwał zebrania plenarnego Rady wymagana jest zwykła większość głosów przy obecności co najmniej połowy ogólnej liczby członków Rady. W razie równości głosów rozstrzyga głos Przewodniczącego Rady.
8. Uchwały w sprawach personalnych podejmowane są w głosowaniu tajnym.
9. W sprawach niecierpiących zwłoki, Przewodniczący Rady może zarządzić głosowanie z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość.
10. W zebraniach Rady mogą uczestniczyć, z głosem doradczym, osoby zapraszane spoza jej składu.
§ 13
Organami Rady są:
1) Przewodniczący Rady;
2) Prezydium Rady.
§ 14
1. Przewodniczącego Rady powołuje Prezydium PAN.
2. Kandydata na Przewodniczącego wskazuje Prezes PAN po zasięgnięciu opinii wiceprezesów PAN, dziekanów wydziałów, innych członków PAN reprezentujących dyscypliny naukowe objęte zakresem działania Rady oraz dotychczasowego Prezydium Rady z zastrzeżeniem ust. 3.
3. W przypadku braku wskazania kandydata na Przewodniczącego przez Prezesa PAN kandydata na Przewodniczącego Rady może wskazać zebranie plenarne Rady.
4. Pierwsze w kadencji posiedzenie Rady zwołuje Prezes PAN lub wiceprezes PAN.
5. Do czasu powołania Przewodniczącego Rady pracami kieruje dotychczasowy Przewodniczący Rady.
6. Przewodniczący może pełnić swoją funkcję maksymalnie przez dwie kadencje.
7. W szczególnych przepadkach po uzyskaniu zgody Prezesa PAN osoba, o której jest mowa w ust. 6, może kandydować na trzecią kadencję.
§ 15
1. Prezes PAN może wystąpić do Prezydium PAN o odwołanie Przewodniczącego Rady i przeprowadzenie nowych wyborów w trybie określonym w § 14, jeżeli Rada nie realizuje zadań ustalonych w programie działania.
2. W sytuacji, o której jest mowa w ust. 1, Prezes PAN może działać z własnej inicjatywy lub na wniosek jednej czwartej ogólnej liczby członków Rady.
§ 16
1. W przypadku rezygnacji lub trwałej niemożności pełnienia funkcji przez Przewodniczącego Rady przeprowadza się wybory uzupełniające w trybie określonym w § 14.
2. Osoba wybrana w wyborach uzupełniających pełni funkcję do końca kadencji.
§ 17
Przewodniczący Rady zwołuje zebrania plenarne i zebrania Prezydium Rady, przewodniczy tym zebraniom, kieruje bieżącą pracą Rady oraz reprezentuje Radę na zewnątrz.
§ 18
1. W skład Prezydium Rady wchodzą:
1) Przewodniczący Rady;
2) Honorowy Przewodniczący;
3) zastępcy Przewodniczącego Rady;
4) nie więcej niż pięciu członków Rady;
5) sekretarz.
2. Zebranie plenarne Rady na pierwszym posiedzeniu w kadencji dokonuje wyboru zastępcy lub zastępców Przewodniczącego oraz sekretarza i nie więcej niż pięciu członków Prezydium Rady.
3. Kandydatów na zastępców Przewodniczącego Rady, sekretarza Rady oraz członków Prezydium Rady mogą zgłaszać członkowie Rady.
4. W przypadku gdy żaden z kandydatów na zastępcę Przewodniczącego lub sekretarza Rady nie uzyska wymaganej większości przeprowadza się ponowne wybory spośród dwóch kandydatów, którzy otrzymali największą liczbę głosów.
5. Zastępców Przewodniczącego Rady lub sekretarza Rady powołuje Prezes PAN spośród kandydatów wskazanych zgodnie z ust. 4.
§ 19
Przewodniczący Rady może wystąpić do Prezesa PAN o odwołanie z funkcji zastępcy Przewodniczącego, sekretarza lub członka Prezydium Rady, który nie uczestniczy w pracach Rady.
§ 20
W przypadku rezygnacji, odwołania lub trwałej niemożności pełnienia funkcji zastępcy Przewodniczącego, sekretarza lub członka Prezydium Rady przeprowadza się wybory uzupełniające w trybie określonym w § 18.
§ 21
Do zadań Prezydium Rady należy kierowanie jej pracami, przygotowywanie projektów uchwał, planów pracy i sprawozdań z działalności Rady, wykonywanie uchwał zebrania plenarnego oraz podejmowanie decyzji w sprawach przekazanych przez zebranie plenarne Rady lub przez Prezydium PAN, o ile nie wymagają one zgody zebrania plenarnego Rady.
§ 22
1. Posiedzenia Prezydium Rady zwołuje i przewodniczy im Przewodniczący Rady. Posiedzeniom Prezydium Rady może także przewodniczyć wyznaczony przez Przewodniczącego Rady zastępca Przewodniczącego.
2. Przewodniczący Rady zwołuje posiedzenia Prezydium Rady również na pisemny wniosek co najmniej jednej trzeciej liczby członków Prezydium.
§ 23
Przewodniczący Rady zawiadamia członków Prezydium Rady o terminie posiedzenia nie później niż 14 dni przed wyznaczonym terminem posiedzenia.
§ 24
1. W posiedzeniach Prezydium Rady mogą uczestniczyć osoby zaproszone przez Przewodniczącego Rady.
2. Przewodniczący Rady może udzielić głosu w dyskusji także osobom zaproszonym na posiedzenie Prezydium Rady.
§ 25
1. Głosowanie na posiedzeniach Prezydium Rady jest jawne.
2. Prezydium Rady może uchwalić tajność głosowań z uwagi na charakter rozpatrywanej sprawy.
§ 26
Z posiedzeń Prezydium Rady sporządza się protokół, który jest przyjmowany na kolejnym posiedzeniu Prezydium Rady.
§ 27
1. Dla wykonywania zadań wymienionych w § 4 mogą być tworzone w Radzie, w miarę potrzeby i na podstawie uchwały zebrania plenarnego, wewnętrzne – doraźne lub stałe – jednostki organizacyjne: komisje, sekcje lub zespoły.
2. Komisje to ciała stałe powoływane spośród członków Rady dla realizacji zadań powtarzających się cyklicznie (np. komisja wyborcza, komisja ds. nagród).
3. Sekcje to ciała stałe powoływane spośród członków Rady w sytuacjach wymagających uwzględnienia specyfiki danej subdyscypliny.
4. Zespoły Rady to ciała powoływane na określony czas do realizacji określonego zadania.
5. Zasady pracy każdego zespołu określa regulamin.
6. W skład każdego zespołu mogą wchodzić członkowie Rady oraz osoby niebędące jej członkami. Przewodniczącym zespołu jest członek Rady. Członkostwo w zespole nie jest równoznaczne z członkostwem w Radzie. Liczba członków zespołu niebędących członkami Rady nie może przekroczyć 25.
7. Przewodniczący lub sekretarz zespołu zobowiązany jest dostarczyć protokół i podpisaną przez uczestników listę obecności z każdego posiedzenia zespołu do sekretariatu Rady przed upływem 30 dni od daty posiedzenia zespołu.
8. Przy zespole może zostać powołane koło współpracowników. Zadaniem koła jest wspieranie prac zespołu.
9. Uchwała w sprawie powołania w Radzie wewnętrznych jednostek organizacyjnych wymaga zatwierdzenia Prezesa PAN.
10. W skład komisji lub sekcji wchodzą tylko osoby, będące członkami Rady, powoływane w trybie określonym przez zebranie plenarne Rady.
11. Ustalenia komisji, sekcji i zespołów wymagają zatwierdzenia przez Prezydium Rady, a w wypadkach szczególnej wagi przez jej zebranie plenarne.
12. Do prac komisji, sekcji lub zespołów stosuje się odpowiednio § 12.
§ 28
Obsługę techniczną Rady zapewnia Kancelaria PAN za pośrednictwem Zespołu ds. obsługi komitetów i rad.
§ 29
Koszty funkcjonowania Rady pokrywa PAN ze środków przyznanych jej z budżetu Rzeczypospolitej Polskiej.
§ 30
Regulamin Rady zatwierdza Prezes PAN.
§ 31
Regulamin Rady wchodzi w życie z chwilą zatwierdzenia go przez Prezesa PAN.