Informacje wstępne
22 grudnia 2005 r. Senat Rzeczypospolitej Polskiej jednogłośnie (89 głosami) przyjął uchwałę o ustanowieniu roku 2006 Rokiem Języka Polskiego (zał. nr 1). Inicjatorką działań zmierzających do przyjęcia tej uchwały była ówczesna przewodnicząca senackiej Komisji Kultury i Środków Przekazu, a dziś wicemarszałek Senatu Krystyna Bochenek. W listopadzie 2005 r. odbyła kilka spotkań i przeprowadziła kilkanaście rozmów z przewodniczącym Rady Języka Polskiego prof. Andrzejem Markowskim, a także z prezydium Senatu RP. Działania te miały na celu doprowadzenie do przyjęcia przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej uchwały o ustanowieniu roku 2006 Rokiem Języka Polskiego. Projekt uchwały był dyskutowany na posiedzeniach senackiej Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz senackiej Komisji Ustawodawczej i po przyjęciu przez obie te komisje tekstu uchwała została przedstawiona na posiedzeniu plenarnym Senatu RP. Stało się to 22 grudnia 2005 r. Projekt uchwały i jej uzasadnienie przedstawiła sen. Krystyna Bochenek, zabrał również głos przewodniczący RJP prof. Andrzej Markowski, który przypomniał, że język jest dla większości Polaków istotną wartością, spajającą naród.
Wszyscy zaangażowani w to przedsięwzięcie postanowili aktywnie świętować Rok – dlatego jednym z głównym zadań stało się zaplanowanie obchodów Roku Języka Polskiego.
Tytuł i funkcja głównego organizatora przypadły Senatowi Rzeczypospolitej Polskiej. Jego partnerami zostały: Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN (główny współorganizator), Instytut Języka Polskiego PAN, Towarzystwo Kultury Języka, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego. Ważną rolę odegrały również akademickie ośrodki naukowe, placówki dydaktyczne oraz wydawnictwa, a także – media, o czym będzie mowa w dalszej części sprawozdania.
Senat RP w Roku Języka Polskiego
Obchody Roku Języka Polskiego były organizowane niezależnie od siebie przez różne instytucje, w tym Senat RP. Ponieważ nie jest celem tego sprawozdania szczegółowe omówienie przedsięwzięć senackich, podajemy tylko, że organ ten:
– Powołał Komitet Honorowy Obchodów Roku Języka Polskiego, sprawujący patronat nad senackimi przedsięwzięciami. W skład Komitetu weszli: prof. Władysław Bartoszewski, senator IV kadencji, Gustaw Holoubek, senator I kadencji, Wojciech Kilar, Maja Komorowska, prof. Karol Musioł, Marek Nowakowski, ks. bp. Tadeusz Pieronek, Eustachy Rylski, prof. Andrzej Szczeklik, prof. Andrzej Kajetan-Wróblewski, Krzysztof Zanussi.
– Zorganizował (13 II 2006 r.) konferencję prasową z udziałem Wicemarszałka Senatu prof. Ryszarda Legutki, przewodniczącej Komisji Kultury Krystyny Bochenek, przewodniczącego RJP prof. Andrzeja Markowskiego i sekretarz RJP dr Katarzyny Kłosińskiej. W konferencji uczestniczył również autor logo Roku Języka Polskiego prof. Marek Dzienkiewicz z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Na konferencji poinformowano o planowanych przedsięwzięciach, m.in. o Festiwalu Języka Polskiego.
– Zorganizował dyktando parlamentarne (21 II 2006 r.), w którym wzięli udział przedstawiciele wszystkich klubów parlamentarnych. Wydarzenie to było jednocześnie uroczystą inauguracją Roku Języka Polskiego. Autorem tekstu dyktanda był prof. Andrzej Markowski, przewodniczący RJP, a członkami jury – prof. prof. Jerzy Bralczyk, Walery Pisarek (przewodniczący), Edward Polański (tekst dyktanda – zał. nr 2).
– Zorganizował w siedzibie Senatu wystawę „Nobilitacje” poświęconą polskim laureatom Nagrody Nobla (w otwarciu wystawy 23 V 2006 r. uczestniczył m.in. prof. Andrzej Markowski).
– Objął patronat nad III Międzynarodowym Kongresem Polonistyki Zagranicznej, który się odbył w Poznaniu (8-11 VI 2006 r.).
– Objął patronat nad Festiwalem Języka Polskiego (13-14 X 2006 r.), podczas którego wybrano Mówcę Znakomitego i Mistrza Polskiej Ortografii. Festiwal był połączony z targami książek i wydawnictw o języku polskim. Szczegóły dotyczące tej imprezy przedstawiamy w dalszej części raportu.
– Zorganizował konferencję „Język polskiej legislacji, czyli zrozumiałość przekazu a stosowanie prawa” (7 XII 2006). Przewodniczący Komisji Języka Prawnego RJP prof. Maciej Zieliński przedstawił podczas tej konferencji referat na temat „Wiedza o tekstach prawnych jako warunek ich rozumienia”.
– Zorganizował Internetowy Konkurs Językowy dla Młodzieży oraz konkurs dla dziennikarzy polonijnych „Moja ojczyzna to język polski” (wręczenie nagród odbyło się 21 II 2007 r.).
– Zorganizował konferencję z udziałem polityków i językoznawców, podczas której przedstawiono „Krótki raport o języku polityków początku XXI wieku”. Konferencja odbyła się 20 II 2007 r., w przededniu Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego kończącego Rok Języka Polskiego. Referaty wygłosili na niej: prof. Andrzej Markowski, przewodniczący RJP („Oryginalność w cenie czy za wszelką cenę? – w wypowiedziach parlamentarzystów”), prof. Jerzy Bralczyk („Wzory polityczej polszczyzny”), dr Katarzyna Kłosińska („Dlaczego politycy nie mogą się porozumieć”).
Szczegóły dot. wymienionych przedsięwzięć znajdują się w witrynie internetowej Senatu RP: www.senat.gov.pl.
Jednak podkreślić należy, że Rok Języka Polskiego to nie tylko imprezy zorganizowane przez Senat RP albo takie, którym Senat patronuje. Niniejszy raport ma na celu przedstawienie przede wszystkim tych przedsięwzięć, które odbyły się z inicjatywy, przy współudziale bądź pod patronatem Rady Języka Polskiego, głównego partnera Senatu w organizacji Roku. Wydarzenia zostaną przedstawione w układzie tematycznym, a na końcu zostanie zaprezentowane kalendarium Roku Języka Polskiego.
Rada Języka Polskiego w Roku Języka Polskiego
30 I 2006 r., na nadzwyczajnym posiedzeniu Rady Języka Polskiego, na które zaproszono przedstawicieli pozostałych współorganizatorów Roku, omówiono propozycje obchodów tego święta zgłoszone przez członków Rady oraz zaproszonych gości.
Merytoryczna część zebrania rozpoczęła się od zaprezentowania logo Roku, przygotowanego przez Senat, oraz zreferowania przez przewodniczącego RJP (w imieniu sen. K. Bochenek) senackich propozycji obchodów Roku Języka Polskiego. Propozycje te to: zorganizowanie na początku lutego 2006 r. konferencji prasowej, na której zostałyby przedstawione plany szczegółowych działań; ścisła współpraca z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz z Ministerstwem Edukacji i Nauki; zorganizowanie w Senacie minidyktanda dla klubów parlamentarnych – 21 lutego, w Międzynarodowym Dniu Języka Ojczystego; zorganizowanie w Senacie konferencji nt. języka legislacji; organizacja – jesienią – Festiwalu Języka Polskiego, na którym zostaliby wyłonieni Mistrz Polskiej Ortografii i Mistrz Słowa Polskiego; poproszenie specjalistów o przygotowanie raportów nt. języka polskich parlamentarzystów; szczególna dbałość o kultywowanie języka polskiego wśród Polonii. Jak pokazał czas, wszystkie te pomysły zostały zrealizowane.
Następnie członkowie Rady oraz zaproszeni goście przedstawiali własne propozycje oraz uwagi na temat Roku Języka Polskiego. W dyskusji okazało się, że propozycje działań i inicjatyw wynikają z dwóch różnych sposobów pojmowania Roku Języka Polskiego i roli instytucji współorganizujących imprezy z okazji tego święta.
Po pierwsze, silne jest przekonanie, że Rok Języka Polskiego jest najlepszą okazją do tego, by zainicjować i przeprowadzić działania urzędowe i naukowe zmierzające do podniesienia statusu polszczyzny w szkołach (waga przedmiotu „język polski”), urzędach (nie tylko centralnych, lecz także lokalnych), w nauce. Chodzi o prowadzenie działań długofalowych, niekiedy kończących się trwałymi zmianami. Ważne, by zintensyfikować i połączyć wysiłki, bo to jedynie jest gwarancją powodzenia proponowanych działań. Przekonania te zrodziły propozycje, które mieszczą się w nurcie roboczo nazwanym „naukowo-publicznym”.
Po drugie, wielu zwolenników mają działania tworzące popularyzatorski, niekiedy nawet „festiwalowy”, nurt obchodów Roku Języka Polskiego. Tym pomysłom i propozycjom wspólne jest przekonanie o znaczącej roli działań popularyzatorskich, „oddolnych”, polegających przede wszystkim na podnoszeniu świadomości językowej Polaków (i pielęgnacji humanistyki w ogóle). Nurt ten został nazwany „popularyzatorskim”.
Podkreślić należy, że dyskutanci zwrócili uwagę na to, iż propozycje opisane poniżej uzupełniają się i jedynie przeprowadzone wspólnie przyniosą efekty, na które liczą organizatorzy Roku. Trzeba bowiem w różny sposób uzasadniać ważność kwestii językowych – przez podejmowanie konkretnych akcji, a także np. przez pokazanie wzajemnych zależności języka i kultury, a przez to tożsamości narodowej, wartościowania w języku itd.
Co ważne (i o czym organizatorzy Roku powiadomili zainteresowane osoby), pod szyldem Roku Języka Polskiego mogły zostać przeprowadzone inne, zaplanowane już wcześniej imprezy naukowe i popularyzatorskie (np. konferencje, konkursy, Olimpiada Literatury i Języka Polskiego, Festiwal Nauki).
Po omówieniu i przyjęciu planu obchodów Roku Języka Polskiego powołano zespół koordynujący prace RJP w związku z obchodami Roku Języka Polskiego. W skład zespołu weszli: prof. A. Cieślikowa (przewodnicząca), dr K. Kłosińska (sekretarz RJP), prof. T. Zgółka (członek RJP), prof. J. Porayski-Pomsta (prezes Towarzystwa Kultury Języka), Wioletta Wichrowska (reprezentująca wówczas Ministerstwo Środowiska), Agata Hącia (sekretarz zespołu).
A oto zestawienie przedsięwzięć podjętych w Roku Języka Polskiego.
Układ tematyczny wydarzeń Roku Języka Polskiego
I. Współpraca Rady Języka Polskiego z organami centralnymi
-
Rada Języka Polskiego współpracowała z senacką Komisją Kultury i Środków Przekazu już od fazy projektu Roku Języka Polskiego. Odbyło się kilka spotkań, na których omówiono zakres współpracy obu instytucji (wyszczególnienie – w kalendarium).
-
Rada Języka Polskiego współpracowała z Polonijną Radą Konsultacyjną przy Marszałku Senatu (wyszczególnienie – w kalendarium).
-
Rada Języka Polskiego współpracowała z Senatem RP przy organizacji Festiwalu Języka Polskiego (por. p. V. Działania popularyzatorskie).
-
Senat RP oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego dofinansowały wydanie broszury o języku polskim (por. p. V. Działania popularyzatorskie).
II. Współpraca z mediami
Media często i chętnie informowały o wydarzeniach Roku Języka Polskiego. W obchody tego święta włączyły się ogólnopolskie i regionalne rozgłośnie radiowe, stacje telewizyjne, a także ogólnopolska i lokalna prasa. Nie sposób zliczyć audycji i artykułów poświęconych wydarzeniom Roku. Co jednak cenniejsze, media wielokrotnie przyjmowały rolę nie tylko sprawozdawców, ale wręcz współtwórców różnych imprez. Wystarczy wymienić następujące akcje:
-
„Na etykietach – po polsku”
Rada Języka Polskiego zwróciła się do różnych instytucji (m.in. Programu 3 Polskiego Radia, redakcji „Nowego Dnia”, telewizji publicznej oraz Głównego Inspektoratu Inspekcji Handlowej) z propozycją współpracy przy propagowaniu idei, by – zgodnie z Ustawą o języku polskim – oznaczenia towarów zawierały informację w języku polskim.
Art. 7 ust. 1 ustawy stanowi: „Języka polskiego używa się w obrocie prawnym na terytorium Rzeczypospolitej pomiędzy podmiotami polskimi oraz gdy jedną ze stron jest podmiot polski. Dotyczy to w szczególności nazewnictwa towarów i usług, ofert, reklamy, instrukcji obsługi, informacji o właściwościach towarów i usług, warunków gwarancji, faktur, rachunków i pokwitowań”, jednak − jak wykazała kontrola NIK przeprowadzona w 2004 roku − w 83% „wielkopowierzchniowych obiektów handlowych” ten zapis ustawy nie jest przestrzegany – sprzedawane w nich towary nie zawierają w ogóle oznaczeń w języku polskim lub zawierają niepełne (w stosunku do informacji obcojęzycznych) oznaczenia. Pomysłem Rady było przeprowadzenie akcji społecznej, której skutkiem miałoby być egzekwowanie przez konsumentów od sprzedawców przestrzegania tego prawa.
Efektem akcji było m.in. umieszczenie przez portal Onet.pl na swoich stronach następującej ulotki informacyjnej:
Etykieta każdej rzeczy, którą kupujemy, musi zawierać informację w języku polskim. Tego wymaga Ustawa o języku polskim, która obowiązuje od sześciu lat.
Tymczasem ciągle jeszcze na naszym rynku, w sklepach, supermarketach i na bazarach spotyka się towary opisane wyłącznie w obcym języku, a niekiedy nawet w kilku obcych językach, ale nie po polsku.
Rada Języka Polskiego wzywa: domagajmy się polskich informacji na etykietach, a także polskich instrukcji obsługi, zasad gwarancji itp. Upoważnia nas do tego prawo polskie i unijne. Nie dajmy się lekceważyć.
Domagajmy się także, by polskojęzyczny opis towaru zawierał dokładnie te same informacje co opis w innym języku. Zdarza się bowiem, że z tekstu angielskiego możemy się dowiedzieć bardzo wiele o produkcie, o tym, jak go przechowywać i używać, a po polsku podane są tylko podstawowe informacje, niewystarczające dla kupujących.
Dbajmy także o to, by tekst polski był poprawny i logiczny, bez błędów i zrozumiały.
Co robić, gdy znajdziemy w sklepie towar:
- bez etykiety w języku polskim,
- bez dokładnego opisu w języku polskim,
- z niepoprawnym lub niezrozumiałym opisem w języku polskim?
To proste – wystarczy zgłosić swoje zastrzeżenie do opisu najbliższemu inspektoratowi Inspekcji Handlowej. Adresy inspektoratów można znaleźć na stronach www.giih.gov.pl.
Rada Języka Polskiego przypomina: język polski jest językiem urzędowym w Rzeczypospolitej Polskiej i jednym z dwudziestu oficjalnych języków Unii Europejskiej.
Ponadto Program 3 Polskiego Radia 20-24 II 2006 r. przeprowadził w audycji „Zapraszamy do Trójki” akcję dotyczącą omawianego zagadnienia. Informowano o przepisach ustawy, słuchacze dzwonili i przysyłali e-maile z informacjami o przykładach jej łamania (nieprzetłumaczonymi bądź źle przetłumaczonymi etykietami, metkami, instrukcjami obsługi itp.). Z akcji tej powstał raport, przysłany do Rady Języka Polskiego wraz z płytą zawierającą te fragmenty audycji „Zapraszamy do Trójki”, które dotyczyły akcji. Z raportu wynika, że ustawa jest wielokrotnie łamana, co bywa nawet niebezpieczne, gdy rzecz dotyczy skomplikowanych urządzeń elektrycznych czy maszyn, których eksploatacja może zagrażać zdrowiu i życiu.
-
„Harce językowe”
Polskie Radio Rozgłośnia Regionalna w Zielonej Górze „Radio Zachód” we współpracy z Uniwersytetem Zielonogórskim zorganizowało cykl audycji językowych z konkursem wiedzy o polszczyźnie. Od 3 IV do 6 VI 2006 r. co tydzień emitowano audycje poświęcone polszczyźnie i wyłaniano osoby najlepiej posługujące się językiem polskim. Wzięły one udział w finale konkursu o tytuł mistrza języka polskiego (11 VI 2006 r.). W jury konkursu, nad którym honorowy patronat objęła Rada Języka Polskiego, zasiadał prof. Marian Bugajski, językoznawca z Uniwersytetu Zielonogórskiego.
-
„O polska, szeleszcząca mowo”
Jednym z elementów Festiwalu Poezji i Muzyki „Uroda słowa”, który się odbył 9-15 X 2006 r. w Krakowie i w Warszawie (szczegóły – por. p. V.3), było słuchowisko „O polska, szeleszcząca mowo”, wyreżyserowane przez Krzysztofa Zaleskiego i nagrane dla Teatru Polskiego Radia. Znani aktorzy (m.in. Zbigniew Zapasiewicz, Marcin Przybylski, Krzysztof Banaszczyk, Krzysztof Wakuliński) czytali fragmenty utworów literackich poświęcone językowi polskiemu; w rolę narratora, przewodnika po polszczyźnie, wcielił się prof. A. Markowski, przewodniczący RJP.
-
Festiwal Języka Polskiego
Media aktywnie uczestniczyły nie tylko w relacjonowaniu Festiwalu Języka Polskiego (13-14 X 2006 r.), lecz także w przygotowaniach do niego (szczegóły dot. Festiwalu – por. p. V.1)
14 X 2006 r. wszystkie stacje Polskiego Radia nadawały relacje z katowickiego „Spodka”, gdzie się odbywało ogólnopolskie dyktando. Uczestniczył w nim także zwycięzca konkursu językowego Radia Bis (nagrodą w konkursie był zwrot kosztów podróży na „Dyktando”). Przed Festiwalem Radio Bis nadawało również audycje językowe przygotowujące do dyktanda.
III. Konkursy szkolne i międzyszkolne
Bardzo ważną grupę imprez związanych z Rokiem Języka Polskiego stanowiły liczne konkursy szkolne i międzyszkolne poświęcone polszczyźnie, zorganizowane bądź we współpracy z Radą Języka Polskiego, bądź pod jej patronatem, bądź niezależnie od Rady.
Ich celem było uczenie poprzez zabawę oraz popularyzacja wiedzy o języku i pięknej, poprawnej polszczyzny wśród uczniów i nauczycieli (o bardzo złym stanie tej polszczyzny informuje raport cząstkowy „Sprawozdania o stanie ochrony języka polskiego za lata 2002 - 2004, przygotowany przez prof. Helenę Synowiec, a opublikowany w tomie „Polszczyzna publiczna początku XXI w.” wydanym przez Radę Języka Polskiego). W założeniu konkursy powinny być konsultowane merytoryczne przez językoznawców; ważne, by były organizowane na wszystkich poziomach edukacji szkolnej, także w szkole podstawowej – bardzo cenne jest bowiem rozbudzenie zainteresowań humanistycznych właśnie młodych uczniów.
Konkursy zorganizowane w Roku Języka Polskiego zasługują na szczególną uwagę, ponieważ były dowodem prawdziwego zaangażowania środowisk edukacyjnych w obchody tego święta. Zaangażowanie to mogło mieć tylko pozytywne skutki – zwiększenie świadomości językowej uczniów, zainteresowanie ich sprawami polszczyzny, pogłębienie ich wiedzy na jej temat. Konkursy szkolne to najlepszy probierz tego, jak Rok Języka Polskiego został odebrany przez społeczeństwo.
Oto wykaz konkursów zorganizowanych z okazji Roku Języka Polskiego, o których wie Rada Języka Polskiego.
-
Z inicjatywy swojej Komisji Dydaktycznej w lutym 2006 r. Rada zaproponowała wszystkim kuratoriom oświaty współpracę przy organizacji konkursu „Czy znasz język ojczysty”. Kuratoria rozesłały informację o tym do szkół; odzew był niespodziewanie duży – nadeszło ponad 300 zgłoszeń. Formy konkursu były bardzo różne: od dyktand i quizów po ścieżki tematyczne, a nawet dwuletnie projekty edukacyjne. Wiele szkół nadesłano do Rady sprawozdania z przebiegu konkursu, nierzadko bardzo szczegółowe, w formie kronik bądź albumów, z dokumentacją fotograficzną, wzorami dyplomów itd. Działania podjęte przez polską szkołę w związku z konkursem „Czy znasz język ojczysty” należy uznać za jedno z najcenniejszych wydarzeń Roku Języka Polskiego.
-
Centrum Edukacji Humanistycznej „Logos” zorganizowało ogólnopolski konkurs językowy „Z poprawną polszczyzną na co dzień”. Opiekę merytoryczną sprawowała nad nim sekretarz Rady dr Katarzyna Kłosińska; w jury obok niej zasiadał prof. A. Markowski, przewodniczący RJP. Finał konkursu, nad którym patronat sprawowała RJP, odbył się 19 V 2006 r. w Warszawie.
-
Firma Sanford już po raz czwarty zorganizowała Konkurs Ładnego Pisania (IX-XII 2006 r.), tym razem pod hasłem „Pisanie piórem kształtuje charakter”; patronat nad konkursem sprawuje od kilku lat RJP, a opiekę nad merytoryczną stroną przedsięwzięcia powierzono dr Katarzynie Kłosińskiej, zasiadającej również w jury konkursu. Jego celem jest kształtowanie wrażliwości estetycznej i językowej uczniów (konkurs kierowany jest do gimnazjalistów) i nauka ładnego pisania. Zadaniem uczestników jest napisanie wiecznym piórem na gładkim papierze pracy na zadany temat (tym razem uczniowie musieli opisać w liście do przyjaciela najciekawsze przeżycie). Nadeszło ok. 4000 prac, co świadczy o dużym zasięgu konkursu.
-
Wydawnictwo Naukowe PWN zorganizowało konkurs „Polszczyzna mojego regionu”, kierowany do uczniów gimnazjów i liceów. Patronat nad nim sprawowała RJP; organizatorzy zadeklarowali chęć korzystania z pomocy merytorycznej i konsultacji członków Rady. Celem konkursu było zebranie słownictwa regionalnego z całej Polski; na tej podstawie można będzie zbudować słownik regionalizmów.
-
VIII LO w Katowicach zorganizowało Międzyszkolny Konkurs Recytatorski Poezji Religijnej im. Jana Pawła II, objęty patronatem przez RJP. Opiekę merytoryczną nad konkursem sprawowała prof. Helena Synowiec. Do Rady przysłano obszerne sprawozdanie i dokumentację fotograficzną w postaci elektronicznej. Finał konkursu odbył się 21 IV 2006 r.
-
W Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 1 im. Mikołaja Kopernika w Katowicach odbył się XI Tydzień Kultury Języka Polskiego (20-25 II 2006 r.); opiekę merytoryczną nad nim sprawowała dr Danuta Krzyżyk. W ramach Tygodnia zorganizowano: Konkurs Literacki dla Maturzystów, Konkurs Recytatorski, Konkurs Krasomówczy, Konkurs Ortograficzny i imprezy towarzyszące. Imprezy zostały objęte patronatem RJP.
-
IV LO im. Marii Skłodowskiej-Curie w Chorzowie zorganizowało konkurs recytacji w gwarze śląskiej XV Konkurs Recytacji „Śląska ojczyzna polszczyzna”; opiekę nad konkursem sprawowały dr Danuta Krzyżyk i prof. Helena Synowiec. Impreza, której finał odbył się 15 III 2006 r., została objęta patronatem RJP.
-
Zespół Szkół im. Norwida w Częstochowie zorganizował konkurs „Z Norwidem ku poprawnej polszczyźnie”, nad którym Rada Języka Polskiego objęła patronat. Organizatorzy mogli liczyć na pomoc merytoryczną prof. H. Synowiec.
-
Bractwo Oświatowe Związku Górnośląskiego i Stowarzyszenie Nauczycieli Polonistów w Krakowie były organizatorami VIII Ogólnopolskiego Konkursu Krasomówczego im. Wojciecha Korfantego dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Patronat nad nim sprawowała RJP. Finał konkursu odbył się 29 V 2006 r.
-
Patronatem objęła również Rada X Konkurs „Mówimy Gwarą”, zorganizowany przez Zespół Szkół im. ks. Teodora Kurpisza w Bukówcu Górnym. Finał konkursu odbył się 9 IV 2006 r.
-
5 VI 2006 r. odbył się finał konkursu recytatorskiego w gwarze śląskiej „Śląska ojczyzna polszczyzna”, zorganizowanego przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Mysłowicach i objętego patronatem RJP. W konkursie uczestniczyło niemal 100 dzieci – od przedszkolaków po gimnazjalistów. W imprezę zaangażowane były lokalne władze, a informacje o niej podawały lokalna prasa i telewizja kablowa. Organizatorzy przysłali do Rady sprawozdanie, fotografie i wzory dyplomów, jakie dostali uczestnicy konkursu.
-
Szkoła Podstawowa im. JP II w Goczałkowicach we współpracy z dr Danutą Krzyżyk zorganizowała Gminny Konkurs Ortograficzny o tytuł Mistrza Ortografii Ziemi Pszczyńskiej. Rada objęła imprezę honorowym patronatem.
-
Z okazji Roku Języka Polskiego Gimnazjum w Niebieszczanach zorganizowało konkurs Nie dość słowo z widzenia znać… Rada Języka Polskiego z zadowoleniem przywitała tę inicjatywę.
-
Szkoła Podstawowa nr 3 im. M. Kopernika w Dąbrowie Górniczej przysłała do Rady informacje o imprezach zaplanowanych na cały 2006 r. z okazji Roku Języka Polskiego. Na obchody tego święta złożyły się:
– III Dąbrowski Przegląd Szkolnych Zespołów Teatralnych „Skąd na ziemi smutki”, edukacja teatralna;
– konkurs poetycki „Zielono mi”;
– konkurs recytatorski „Kto przyjaciela znalazł, skarb znalazł”;
– międzyszkolny konkurs czytelniczy „Śladami Stasia i Nel”;
– konkurs recytatorski dla uczniów nauczania zintegrowanego „Humor w poezji poetów polskich”;
– konkurs literacki „List do nieznajomego”;
– wielkie dyktando dla klas nauczania zintegrowanego o tytuł „Małego Mistrza Ortografii”;
– konkurs „Zabawy językiem” dla uczniów klas II i III;
– impreza kończąca obchody Roku „Z językiem polskim przez wieki”.
-
Poloniści Publicznego Gimnazjum im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Zdzieszowicach byli autorami projektu edukacyjnego „By język giętki powiedział wszystko, co pomyśli głowa”. Uczestniczyli w nim wszyscy nauczyciele gimnazjum, bibliotekarze, dyrekcja. Projekt zakładał, jak napisali w liście do Rady, wykorzystanie ścieżek edukacyjnych oraz edukację interdyscyplinarną. Jego celem były: uwrażliwienie uczniów na problemy językowe, sprawdzenie umiejętności językowych i ortograficznych, rozbudzenie świadomej potrzeby samodzielnego zgłębiania wiedzy o języku polskim, uczenie przez zabawę, upowszechnianie wiedzy o języku polskim, uwrażliwianie na piękno polszczyzny, walka z wulgaryzmami itd. Zaplanowano następujące sposoby realizacji projektu: a) propagowanie poprawnej polszczyzny: spotkania z autorami podręczników, Tydzień Języka Polskiego w szkole, zredagowanie i wydanie w szkole okolicznościowego pisemka na temat poprawności językowej (numer specjalny szkolnej gazetki); b) upowszechnianie wiedzy o języku: cykl lekcji związanych z poprawnością językową, lekcje biblioteczne – słowniki, które warto znać, szkolne konkursy „Mistrz języka i pióra”, „Złote usta”, zaproszenie do współpracy przy nich innych gimnazjów; c) walka z wulgaryzmami: wprowadzenie do regulaminu oceniania zachowania uczniów punktów karnych za używanie wulgaryzmów, przeprowadzenie imprez edukacyjnych przez poszczególne klasy (minispektakle teatralne, happeningi – mające na celu zwalczanie wulgaryzmów); d) uwrażliwianie na piękno polszczyzny: propagowanie konkursów literackich i językowych, spotkania z ludźmi popularyzującymi piękno języka polskiego, upowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych traktujących o kulturze języka, kultywowanie gwary śląskiej. Co ważne, każda z tych form realizacji zostawiła ślad, np. w postaci fotografii, prowadzonych kronik, wpisów do kroniki szkolnej, scenariuszy lekcji, aneksu do regulaminu oceniania zachowania.
IV. Działania naukowe
Rok Języka Polskiego zmobilizował do działań nie tylko polską szkołę – również środowiska akademickie czynnie uczestniczyły w obchodach tego święta. Podjęto wiele ważnych, wieloletnich inicjatyw o bardzo różnym charakterze.
1. W styczniu 2006 r. Rada Języka Polskiego skierowała do władz Polskiej Akademii Nauk, władz uniwersyteckich, kierownictwa Fundacji Nauki Polskiej oraz Olimpiady Literatury i Języka Polskiego pisma informujące o Roku Języka Polskiego, charakteryzujące go oraz zawierające prośbę o wsparcie jej działań, służących podniesieniu społecznej świadomości kultury języka ojczystego.
2. Komitet Językoznawstwa PAN wystąpił do Ministra Edukacji i Nauki o ustanowienie dwu projektów zamawianych: Akademickiego słownika współczesnej polszczyzny i Narodowego korpusu języka polskiego. Inicjatywa ta spotkała się z pełnym zrozumieniem i całkowitym poparciem członków Rady, którzy uznali oba przedsięwzięcia za priorytety naukowe obchodów Roku Języka Polskiego. Warto pamiętać o tym, że od początku XIX w. co półwiecze wydawany jest wielki, narodowy słownik języka polskiego: „Słownik języka polskiego” S.B. Lindego (t. I-VI – Warszawa 1807-1814), „Słownik języka polskiego” pod red. A. Zdanowicza, tzw. „Słownik wileński” (t. I-II – Wilno 1861), „Słownik języka polskiego” pod red. J. Karłowicza, A. Kryńskiego, W. Niedźwiedzkiego, tzw. „Słownik warszawski” (t. I-VIII – Warszawa 1900-1927), „Słownik języka polskiego PAN” pod red. W. Doroszewskiego (t. I-XI – Warszawa 1958-1969). Byłoby niedobrze, gdyby z tą tradycją zerwać – teraz, w wolnej Polsce (przecież słowniki języka polskiego wydawane były pod zaborami!).
3. Zorganizowano następujące konferencje naukowe:
- „Żonglerzy słowa”, Katowice 6-7 III 2006 r. – konferencja zorganizowana przez Wydział Filologiczny Wyższej Szkoły Zarządzania, Marketingu i Języków Obcych w Katowicach, objęta patronatem RJP;
- III Kongres Polonistyki Zagranicznej „Literatura, kultura i język polski w kontekstach i kontaktach światowych”, Poznań 9-10 VI 2006 r. – organizowany przez Międzynarodowy Naukowy Komitet Studiów Polonistycznych oraz Instytut Filologii Polskiej UAM w Poznaniu, objęty patronatem RJP oraz Senatu RP;
- Ogólnopolska Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa „Kompetencje nauczyciela polonisty we współczesnej szkole”, Warszawa 22-24 V 2006 r. – konferencja organizowana przez Zakład Edukacji Językowej (we współpracy z Zakładem Edukacji Literackiej) IJP UW, objęta patronatem RJP;
- cykl wykładów i konferencja naukowa „Odcienie słowa – rzecz o języku literackim” – organizowane przez Katedrę Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego UŚ;
- Konferencja Polonistyczna organizowana przez Centrum Pedagogiczne dla Polskiego Szkolnictwa Narodowościowego w Czeskim Cieszynie, 21-22 IX 2006 r., objęta patronatem RJP (impreza obejmowała wykłady, warsztaty dla nauczycieli dotyczące podręczników i programów nauczania języka polskiego i literatury);
- „Mówić poprawnie… Zasady wymowy polskiej”, Poznań 21-22 IV 2006 r.; organizatorzy: Komisja Kultury Żywego Słowa RJP, Instytut Filologii Polskiej i Instytut Językoznawstwa UAM, Wyższa Szkoła Języków Obcych;
- „Wokół polszczyzny dawnej i obecnej”, Białystok 15-17 V 2006 r., organizatorzy: Instytut Filologii Polskiej, Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku;
- sesja naukowa „Język polski dziś i w przyszłości”, Wrocław 21 XI 2006 r., organizator: Wydział Filologiczny UWr; sesja objęta patronatem RJP;
- konferencja „Polszczyzna biblijna – między tradycją a współczesnością”, 25-27 IX 2006 r., organizator: Komisji Języka Religijnego RJP;
- konferencja „Podręczniki języka polskiego w szkole podstawowej i gimnazjum. Koncepcje, funkcje, język”, Katowice 29-30 XI 2006 r., organizator: Katedra Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego UŚ; konferencja objęta patronatem RJP;
- XV Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna „Nowe nazwy własne. Nowe stanowiska metodologiczno-badawcze”, Kraków 21-23 IX 2006 r.; organizatorzy: Instytut Języka Polskiego PAN w Krakowie, Komisja Onomastyczna Komitetu Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk; patronat honorowy – Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego;
- konferencja „Współczesna polszczyzna – stan – perspektywy – zagrożenia”, organizator: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie.
4. Przedstawiciele środowisk akademickich prowadzili liczne odczyty dla nauczycieli, np. prof. Andrzej Markowski – dla Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli, dla poszczególnych szkół, dla pracowników bibliotek; pracownicy Katedry Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego – 2 X 2006 r. podczas objętej patronatem RJP imprezy „O języku polskim. Żorskie spotkanie nauczycieli i uczniów z naukowcami” (odczyty, warsztaty, dyskusje); merytoryczną opiekę sprawowała dr Danuta Krzyżyk.
5. Poszczególne ośrodki akademickie podjęły wiele wewnętrznych działań związanych z Rokiem, np. Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Opolskiego poinformował Radę, że:
– tematyka Roku została przedstawiona w uniwersyteckich czasopismach, na stronach internetowych, w gablotach, podczas zebrań;
– pracownicy IFP mówią o Roku w lokalnych mediach;
– problematyka związana z Rokiem zostanie podjęta na wszystkich 8 konferencjach organizowanych przez IFP, a także na konferencjach studenckich;
– planuje się zorganizowanie seminarium dla nauczycieli z Opolszczyzny pod hasłem: „Jak się zmienia polszczyzna”;
– Studenckie Koło Naukowe Językoznawców organizuje we współpracy z Kuratorium już czwarty Wojewódzki Konkurs Wiedzy o Języku Polskim; tylko na szczeblu wojewódzkim (część pisemna i ustna) bierze w nim udział około 300 uczniów ze szkół podstawowych i ponadpodstawowych (gimnazja i licea);
– w listopadzie Studenckie Koło Retoryczne zorganizuje ogólnouczelniany konkurs krasomówczy.
V. Działania popularyzatorskie
-
Festiwal Języka Polskiego
Najbardziej spektakularnym przedsięwzięciem Roku Języka Polskiego był niewątpliwie Festiwal Języka Polskiego (13-14 X 2006 r.). Współtworzyły go dwie imprezy: konkurs ma Mówcę Znakomitego oraz ogólnopolskie „Dyktando”. Relacje z obu imprez były podawane w mediach regionalnych i ogólnopolskich, nie brak także było ich zapowiedzi, zachęt do uczestnictwa – media bowiem czynnie włączyły się w to przedsięwzięcie (m.in. z powodu sprawowanych patronatów).
Organizatorem Festiwalu było Miasto Katowice, współorganizatorami: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Urząd Marszałkowski w Katowicach, Polskie Radio SA, Polskie Radio Katowice SA; realizatorem: Instytucja Kultury „Estrada Śląska”, partnerami: Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN, Przedsiębiorstwo Widowiskowo-Sportowe „Spodek”, Polski Instytut Sztuki Filmowej, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydawnictwo Naukowe PWN, IKER; patronat medialny sprawowały: Gazeta Wyborcza, Gazeta.pl, Program I Telewizji Polskiej.
Oto skrótowe informacje nt. imprez współtworzących Festiwal.
Konkurs „Mówca Znakomity” został w tym roku zorganizowany po raz pierwszy. Jego celem było wyłonienie osoby mającej umiejętność pięknego, sprawnego i mądrego mówienia. Z założenia zrezygnowano z przeprowadzenia konkursu wśród osób znanych (dziennikarzy, aktorów), których zawód wiąże się z publicznym mówieniem.
Konkurs przebiegał dwuetapowo. W każdym z 16 regionów, na które podzielono Polskę (podział nie przebiegał jednak według granic województw), uczestnicy musieli wygłosić przemówienie na zadany przez jury temat. Na podstawie prezentacji wyłowiono regionalnych zwycięzców. 13 X 2006 r. w Katowicach odbył się półfinał konkursu. Jurorami byli: prof. dr hab. Walery Pisarek (przewodniczący), prof. Anna Polony, prof. dr hab. Jerzy Bralczyk, prof. dr hab. Edward Polański, ks. prof. dr hab. Wiesław Przyczyna, dr Marek Kochan (sekretarz). Konferansjerem imprezy był Michał Smolorz, dziennikarz Polskiego Radia Katowice. Każdy z 15 uczestników, którzy brali udział w półfinale (nie dojechała reprezentantka Warszawy), miał za zadanie wygłosić dwuminutową mowę na zadany wcześniej temat – „Nascimur poetae, fimus oratores: poetami się rodzimy, mówcami się (dopiero) stajemy” (powiedzenie przypisywane Cyceronowi). Po zaprezentowaniu się każdego uczestnika jurorzy zadawali pytania do prezentacji (uczestnicy mieli na odpowiedź na te pytania minutę). Oceniwszy wszystkie wystąpienia i wszystkie odpowiedzi, jurorzy wyłonili troje finalistów. Kryteria oceny uczestników konkursu to – oprócz poprawności artykulacyjnej i interesującej zawartości merytorycznej wystąpień – kontakt z publicznością, szczerość, wdzięk, erudycja, autentyczność przekazu, a także ekspresywność, humor i wiarygodność.
14 X odbył się finał konkursu. Zadaniem finalistów było wygłoszenie ok. 2-minutowej mowy dziękczynnej za dostanie się do ostatniego etapu. Jury najbardziej się spodobało wystąpienie Wojciecha Koladyńskiego i to on dostał tytuł Mówcy Znakomitego 2006.
Zasadniczą częścią Festiwalu Języka Polskiego było jednak ogólnopolskie „Dyktando” – impreza, w której mogli uczestniczyć wszyscy chętni – i dorośli, i dzieci. Dyktando odbyło się – jak zwykle – w katowickim „Spodku”. Autorem tekstu dla dorosłych uczestników był prof. dr hab. Andrzej Markowski; tekst dla uczestników, którzy nie mieli więcej niż 16 lat, napisał prof. dr hab. Edward Polański (teksty dyktand – p. zał. nr 3). W jury zasiadali również: prof. Anna Polony, prof. dr hab. Jerzy Bralczyk, ks. prof. dr hab. Wiesław Przyczyna. Przewodniczącym jury był prof. dr hab. Walery Pisarek, a sekretarzami – dr Marek Kochan oraz red. Teresa Kruszona.
W dyktandzie uczestniczyło kilka tysięcy osób; „dorosłe” prace oddało ok. 1300 osób, prace dla dzieci – ok. 1400 osób.
Zwycięzcy dyktanda dla dorosłych otrzymali nagrody pieniężne, zwycięzcy dyktanda dla dzieci – cenne nagrody rzeczowe.
W imprezie uczestniczyli także znani aktorzy (w kolejności alfabetycznej): Grażyna Barszczewska, Tomasz Bednarek, Karolina Borkowska, Renata Dancewicz, Marian Glinka, Elżbieta Jarosik, Dorota Kamińska, Małgorzata Lipmann, Anna Milewska, Michał Rolnicki, Piotr Skarga, Katarzyna Trzcińska, Daria Widawska. Nagrody dla bezbłędnych aktorów ufundował Polski Instytut Sztuki Filmowej. Przyznano: I – „Rolę życia” – Renacie Dancewicz; II – „Rolę główną” – Grażynie Barszczewskiej; III – „Rolę tytułową” – Darii Widawskiej.
-
Broszura „Język polski”
Zasięg europejski ma kolejne przedsięwzięcie Rady Języka Polskiego, zorganizowane z okazji Roku Języka Polskiego: opracowanie broszury zawierającej podstawowe informacje o języku polskim (jego pochodzeniu, rozwoju, problemach onomastycznych, leksykalnych, gramatycznych i ortograficznych), podane w przystępny sposób, przetłumaczenie jej na języki Unii Europejskiej (19 przekładów – broszurę przygotowano przed włączeniem do UE Bułgarii i Rumunii), opublikowanie i dystrybucja wśród najważniejszych instytucji europejskich (za pośrednictwem odpowiednich instytucji polskich).
Jest to pierwsze w historii wydawnictwo popularne informujące we wszystkich językach Unii Europejskiej o najważniejszych cechach języka polskiego. Ma ono na celu promocję polszczyzny w zjednoczonej Europie, przede wszystkim przez rozpoznawanie określonych tekstów jako polskich (np. nazwisk, nazw geograficznych, nazw instytucji itp.). Zdaniem specjalistów od PR jest to ważny element upowszechniania obecności Polski w Europie.
Autorem broszury jest prof. Walery Pisarek, autorzy tłumaczeń to pracownicy naukowi (w większości), specjaliści obcych filologii, nierzadko obcokrajowcy bądź zawodowi tłumacze. Są to: p. Marta Usiekniewicz (j. angielski: The Polish Language), p. Teresa Piotrowska-Małek (j. czeski: Polský jazyk), p. Andrzej Zalewski (j. duński: Det polske sprog), p. Aarne Puu (j. estoński: Poola keel), p. Sirkka Ojaniemi (j. fiński: Puolan kieli), p. dr Wanda Fijałkowska (j. francuski: Le polonais), p. Przemysław Kordos (j. grecki: Η πολωνική γλώσσα), p. Magdalena Adamczyk (j. hiszpański: La lengua polaca), p. dr Ana Romančuk (j. litewski: Lenkų kalba), p. Ieva Palaša (j, łotewski: Poļu valoda), p. Carmel Azzopardi (j. maltański: L-ilsien Pollakk), p. Agnieszka Bienias (j. niderlandzki: De Poolse taal), p. Andreas W. Meger (j. niemiecki: Die polnische Sprache), p. Agata Adamska (j. portugalski: Língua polaca), p. prof. Marta Pančíková (j. słowacki: Poľský jazyk), p. Jasmina Šuler-Galos (j. słoweński: Poljski jezik), p. Grażyna Tatar (j. szwedzki: Polska), p. Ildikó Kozak (j. węgierski: A lengyel nyelv), p. Maciej Jaskot (j. włoski: La lingua polacca).
Polska wersja broszury została przedrukowana w „Poradniku Językowym” (zeszyt nr 6/2007), organie Towarzystwa Kultury Języka, które było partnerem Rady Języka Polskiego przy tym przedsięwzięciu.
Wydanie broszury umożliwiły dotacje Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Senatu RP oraz wydawnictwa Langenscheidt.
Rada Języka Polskiego będzie się starać o dotacje na przygotowanie i wydanie trzech nowych wersji językowych UE: irlandzkiej, bułgarskiej i rumuńskiej (1 stycznia 2007 r. języki te dołączyły do grona oficjalnych języków UE).
Broszura będzie dystrybuowana do krajów UE oraz Rosji, Ukrainy i Białorusi za pośrednictwem polskich organów centralnych, a także wśród członków Europejskiej Federacji Narodowych Instytucji na rzecz Języka (European Federation of National Institutions for Language – EFNIL), w której i Rada Języka Polskiego jest zrzeszona.
-
Festiwal Poezji i Muzyki „Uroda słowa”
9-15 X 2006 r. w Warszawie i Krakowie odbył się Festiwal Poezji i Muzyki „Uroda słowa”. Tworzyło go wiele imprez kulturalnych, głównie o charakterze otwartym. Celem festiwalu było – jak piszą organizatorzy w raporcie przysłanym do Rady Języka Polskiego – ukazanie piękna i bogactwa języka polskiego.
Wydarzenia festiwalowe to spektakle poetyckie, koncerty, panel „Upadek polszczyzny?”, sesja poświęcona twórczości C.K. Norwida, konkurs pisania listów dla młodzieży, zorganizowany przez Pocztę Polską, warsztaty teatralne dla uczniów gimnazjów i liceów. Uczestnikami tych imprez byli naukowcy (jako przedstawiciele RJP – prof. Andrzej Markowski i prof. Jerzy Bralczyk; oprócz nich: prof. Krystyna Walas, prof. Radosław Pawelec, dr Michał Rusinek), artyści (m.in. Andrzej Seweryn recytujący „Tryptyk rzymski” przy udziale Krakowskiej Orkiestry Kameralnej, Teresa Budzisz-Krzyżanowska recytująca poezje C.K. Norwida do akompaniamentu Włodzimierza Nahornego, Anna Seniuk recytująca wiersze ks. Twardowskiego, Anna Szałapak śpiewająca teksty Ewy Lipskiej, muzycy: Dorota Miśkiewicz, Włodzimierz Nahorny, Grażyna Auguścik, Trio Andrzeja Jagodzińskiego), dziennikarze i młodzież.
W ramach festiwalu nagrano i wyemitowano także słuchowisko „O polska, szeleszcząca mowo”.
O imprezie było głośno: miejsca nie skąpiły prasa (ogólnopolska i lokalna) oraz publiczne telewizja i radio.
-
Dni Radomia
W ramach Dni Radomia (VI 2007 r.) prof. A. Markowski uczestniczył w odsłonięciu pomnika Jana Kochanowskiego w tym mieście oraz przewodniczył konkursowi ortograficznemu o tytuł Radomskiego Mistrza Polskiej Ortografii.
-
Konkurs dla tłumaczy
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny zorganizował w Brukseli konkurs dla tłumaczy z wiedzy o języku polskim. Wzięły w nim udział 53 osoby, głównie obcojęzyczni tłumacze i urzędnicy z Komitetu Regionów oraz Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego. Nagrody książkowe dla zwycięzców, ufundowane przez Wydawnictwo Naukowe PWN, Wiedzę Powszechną, Wydawnictwo Literackie, zostały wręczone zwycięzcom 22 V 2006 r.
VI. Rada Języka Polskiego
W organizacji Roku Języka Polskiego brały udział także komisje działające przy Radzie Języka Polskiego. Na szczególną uwagę zasługują inicjatywy zgłoszone i zrealizowane przez Komisję Dydaktyczną RJP oraz Komisję Języka Religijnego RJP. Ich członkowie (w szczególności: prof. Helena Synowiec i dr Danuta Krzyżyk – przewodnicząca i sekretarz KD, ks. prof. dr hab. Wiesław Przyczyna – przewodniczący KJR) silnie zaangażowali się w organizację Roku. Jest to warte szczególnego wyróżnienia i pochwały.
A oto inicjatywy Komisji Dydaktycznej RJP w ramach obchodów Roku Języka Polskiego (niektóre – jeśli zaangażowana była w nie cała Rada – zostały wymienione już wcześniej).
1. Współorganizowanie konferencji naukowych pod patronatem Rady Języka Polskiego:
− ogólnopolskiej interdyscyplinarnej konferencji pt. „Kompetencje nauczyciela polonisty we współczesnej szkole” (24-26 V 2006 r.), organizowanej przez Zakład Edukacji Językowej Uniwersytetu Warszawskiego;
− ogólnopolskiej konferencji pt. „Podręczniki języka polskiego w szkole podstawowej i gimnazjum. Koncepcje, funkcje, język” (29-30 XI 2006 r.), organizowanej przez Katedrę Dydaktyki Języka i Literatury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego.
Obie konferencje zostały objęte patronatem RJP.
2. Popularyzowanie wiedzy o języku oraz poprawnej i pięknej polszczyzny
w środowiskach szkolnych (wśród uczniów i nauczycieli) poprzez:
– ogólnopolskie konkursy wiedzy i umiejętności językowych: „Czy znasz język ojczysty” organizowany we współudziale z kuratoriami oświaty pod patronatem Rady Języka Polskiego; szkolny konkurs wiedzy o języku w LO im. C.K. Norwida w Częstochowie;
– międzyszkolne konkursy recytatorskie w różnych miastach Polski, np. w kwietniu 2006 r. w VIII LO w Katowicach konkurs recytatorski im. Jana Pawła II dla uczniów wszystkich katowickich szkół ponadgimnazjalnych pod patronatem merytorycznym Rady Języka Polskiego i honorowym patronatem ks. arcybiskupa Damiana Zimonia – metropolity katowickiego, a także Prezydenta Katowic;
– międzyszkolne regionalne konkursy recytacji w gwarze (m.in. konkurs „Śląska ojczyzna polszczyzna” w IV LO w Chorzowie, w Bibliotece Miejskiej
w Mysłowicach, w Ognisku Pracy Pozaszkolnej w Zabrzu), w których członkowie KDRJP pełnią funkcję jurorów;
– szkolne i międzyszkolne konkursy ortograficzne, organizowane przez członków KDRJP w kilkunastu szkołach województwa śląskiego (m.in. w Bytomiu, Mikołowie, Mysłowicach, Jastrzębiu, Strumieniu, Sosnowcu, Chełmie Śląskim, Paniówkach) oraz innych województw;
– cykle wykładów o języku dla młodzieży, nauczycieli, pracowników bibliotek, innych placówek oświatowych i kulturalnych, prowadzone przez nauczycieli akademickich w poszczególnych ośrodkach, np. w Gdańsku przez prof. Reginę Pawłowską – cykl prelekcji „Tradycje nauczania języka polskiego cudzoziemców”, w Krakowie przez prof. Jadwigę Kowalikową i dr Marię Madejową – „Między poprawnością a pragmatyką językową”, w Katowicach przez pracowników Katedry Dydaktyki Języka i Literatury Polskiej – „O kulturze słowa dziś” oraz „O języku artystycznym (w tym utworów literackich dla dzieci i młodzieży)”;
– objęcie opieką merytoryczną szkolnych kół kultury języka (m.in. w I LO im. S. Żeromskiego w Zawierciu).
3. Rozwijanie zainteresowania językiem ojczystym:
− w środowiskach akademickich: cykliczne wykłady z kultury języka dla studentów kierunków niepolonistycznych i słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku (w Katowicach); ogólnopolska konferencja studenckich kół naukowych pt. „Język polski w mediach”, organizowana na Uniwersytecie Śląskim przez Polonistyczne Koło Młodych Dydaktyków (pod kier. dr Olgi Przybyli, przy współpracy KDRJP);
− wśród szerszego grona użytkowników polszczyzny (np. rodziców, wychowawców): konsultowanie przez członków KDRJP audycji w Polskim Radiu Katowice „O wychowaniu językowym” (tematy: „Kultura słowa w rodzinie”, „Język współczesnej młodzieży”, „Kształcenie kompetencji językowej dzieci”, „Jak rozbudzać zainteresowania czytelnicze”).
4. Pogłębianie znajomości języka polskiego oraz świadomości językowo-kulturowej uczniów i nauczycieli szkół na Zaolziu – współpraca dr Danuty Krzyżyk z Centrum Pedagogicznym dla Szkolnictwa Narodowościowego w Czeskim Cieszynie (prelekcje
i warsztaty dydaktyczne dla nauczycieli języka polskiego, opracowanie podręcznika dydaktyki polskiej ortografii dla nauczycieli szkół na Zaolziu, który zostanie opublikowany przez Centrum Pedagogiczne w roku 2006; zorganizowanie konkursu językowego i ortograficznego dla uczniów).
5. Troska o podniesienie rangi języka polskiego jako przedmiotu nauczania w szkole: opiniowanie przez KDRJP nowej podstawy programowej, praca nad doskonaleniem formuły zadań maturalnych i kryteriów oceny (wspólnie z Centralną Komisją Egzaminacyjną).
A oto jak przedstawiło swój udział w obchodach Roku Języka Polskiego kierownictwo Komisji Języka Religijnego RJP:
1. Konferencja naukowa „Polszczyzna biblijna – między tradycją a współczesnością”
Losy polszczyzny od zarania jej dziejów splatają się ze słowem biblijnym. Obszarem szczególnym tego spotkania są po wielekroć podejmowane próby przekładu ksiąg Pisma Świętego na język ojczysty, w czym udział swój mają przede wszystkim tłumacze-bibliści, ale też rozmiłowani w Księdze nad księgami pisarze i poeci. Wielowiekowy trud przybliżania językowi polskiemu słowa natchnionego stał się także swoistym terenem poszukiwania form językowych, które z czasem złożyły się na osobny repertuar wyznaczników, zwany polskim stylem biblijnym. Na progu trzeciego tysiąclecia chrześcijaństwa, po z górą sześciu wiekach tradycji przekładu Biblii na język polski, a także w dobie nowych wyzwań ewangelizacyjnych zwracamy się do wszystkich zainteresowanych z zaproszeniem do podjęcia interdyscyplinarnej dyskusji nad doświadczeniami przeszłości, stanem obecnym i przyszłością polszczyzny biblijnej. Czynimy to w czasie szczególnym, jakim jest rok bieżący, ogłoszony przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej – Rokiem Języka Polskiego. Do tej refleksji chcemy zaprosić przede wszystkim teologów – biblistów, tłumaczy i egzegetów, jak też filologów – językoznawców, literaturoznawców i kulturoznawców.
Pragniemy, aby przedmiotem debaty stały się z jednej strony historyczne doświadczenia w tym względzie oraz próba:
Ø oceny dorobku polskiej translatoryki biblijnej (perspektywa teologiczno-biblijna oraz spojrzenie filologiczne),
Ø określenia roli i znaczenia najważniejszych translacji dawnych zarówno katolickich, jak i innowierczych (np. Biblia brzeska, Biblia Wujka, Biblia gdańska),
Ø ukazania procesu kształtowania oraz swoistych cech polskiego stylu biblijnego.
Z drugiej zaś strony chcemy, aby ujęciu historycznemu towarzyszyła równie pogłębiona refleksja teologiczno-filologiczna nad nowszymi doświadczeniami i zadaniami w dziedzinie przekładu ksiąg biblijnych oraz poszukiwaniem wzorca polszczyzny godnej tekstu natchnionego. W tym wypadku liczymy na to, iż konferencja ukaże:
Ø teologiczne uwarunkowania współczesnych translacji biblijnych widziane przez pryzmat doktrynalnych wypowiedzi Kościoła,
Ø efekty praktycznych prób oraz przyjętych rozwiązań w dziedzinie XX-wiecznych tłumaczeń Biblii w języku polskim.
Z kolei od filologów oczekujemy m.in.:
Ø oceny językowo-stylistycznej strony współczesnych przekładów biblijnych,
Ø wskazania na możliwości i ograniczenia współczesnego języka polskiego w dziedzinie przekładu biblijnego,
Ø odpowiedzi na pytania, czy celowe jest tłumaczenie kanonu ksiąg biblijnych na odmiany inne niż ogólna (literacka) polszczyzna.
Pragniemy także, aby debata ta stanowiła okazję do spojrzenia na literackie tradycje i uwarunkowania polszczyzny biblijnej m.in. w takich obszarach, jak:
Ø wkład pisarzy i poetów w dziedzinie przekładu i adaptacji ksiąg biblijnych w języku polskim,
Ø literackie wyznaczniki polskiego stylu biblijnego,
Ø dzieje i formy stylizacji biblijnej w literaturze polskiej.
2. Publikacja pod tytułem „Świat słowa Jana Pawła II. Refleksje – wspomnienia – opinie”
Książka zawiera rozproszone wypowiedzi Ojca Świętego o Uniwersytecie Jagiellońskim, zwłaszcza o polonistyce krakowskiej, uzupełnione wspomnieniami żyjących profesorów, którzy pamiętają Karola Wojtyłę jako studenta. W drugiej części znajdują się refleksje Jana Pawła II na temat słowa uzupełnione wypowiedziami językoznawców o języku Karola Wojtyły (Jana Pawła II). Książka, w opracowaniu Marty Dalgiewicz, ukazała się w serii Teolingwistyka w 2007 r.
Oprócz przedstawionych działań komisji Rady wspomnieć należy o tym, że członkowie RJP – pozainstytucjonalnie – działali na rzecz Roku Języka Polskiego. W szczególności:
– odbyły się szkolenia dla polskich tłumaczy pracujących w strukturach UE
(6 szkoleń; prowadzili je prof. Andrzej Markowski i prof. Jerzy Podracki),
– ukazały się publikacje prasowe poświęcone Rokowi (m.in. prof. Ireny Bajerowej, prof. Jerzego Bralczyka, prof. Andrzeja Markowskiego, red. Adama Szostkiewicza[1]),
– zarejestrowano udział członków Rady w bardzo licznych audycjach telewizyjnych i radiowych poświęconych polszczyźnie.
VII. Pomysły do wykorzystania
W Roku Języka Polskiego nie udało się wcielić w życie wszystkich propozycji na uczczenie tego święta, zgłoszonych przez członków Rady i jej komisji. Szkoda jednak, by odeszły one w niepamięć, dlatego zbieramy je w niniejszym raporcie z nadzieją, że nadarzy się okazja do ich wykorzystania.
1. Członkowie RJP często podkreślali, że Rok Języka Polskiego to znakomita okazja do tego, aby pokazać, jak ważne są działania wynikające z troski o podniesienie rangi języka polskiego jako przedmiotu nauczania w szkole. Działania takie prowadzi już od dawna m.in. Komisja Dydaktyczna Rady Języka Polskiego (m.in. opiniuje podstawę programową nauczania w szkole przedmiotu „język polski”, prowadzi prace nad doskonaleniem formuły zadań maturalnych i kryteriów oceny – wspólnie z Centralną Komisją Egzaminacyjną). Członkowie Komisji i Rady w imieniu środowisk językoznawczych krytycznie wypowiedzieli się o obecnym projekcie nowej podstawy programowej – jest on nie do przyjęcia. Nie ma w nim wiedzy o języku (w programie nauczania przedmiotu „język polski”!), co znacznie zuboża jakość wykształcenia humanistycznego, oferowanego przez polską szkołę. Na zebraniu Rady 30 I 2006 r. zgodzono się, że nie można pozwolić na to, aby ten projekt podstawy programowej został dopuszczony przez Ministerstwo Edukacji i Nauki oraz Centralną Komisję Egzaminacyjną w Roku Języka Polskiego – pożądana jest wspólna debata przedstawicieli tych instytucji, autorów podstawy oraz środowiska językoznawczego.
2. Troskę organizatorów Roku budzi także status polszczyzny w urzędach i instytucjach publicznych. Nagminnie nieprzestrzegana jest Ustawa o języku polskim, ważkich kwestii dotyczą także Ustawa o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych (właściwa forma i odmiana nazw miejscowych i utworzonych od nich przymiotników; na podstawie tej ustawy przygotowuje się wykaz urzędowy) oraz Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Obchody Roku Języka Polskiego to dobra okazja do tego, by podjąć konkretne działania na rzecz przestrzegania tych ustaw. Na zebraniu RJP 30 I 2006 r. zaproponowano: utworzenie w urzędach centralnych, w kancelarii prezydenta i premiera miejsc pracy (nawet całych komórek) dla polonistów, którzy odpowiadaliby za język pism urzędowych (ma w tym pomóc Senat); wprowadzenie do nowelizowanej właśnie Ustawy o służbie cywilnej zapisów o wymogu sprawności językowej urzędników państwowych różnych szczebli (sprawność tę mogłyby np. badać testy, którym byliby poddawani wszyscy urzędnicy); zorganizowanie cyklu wykładów i szkoleń z kultury języka dla pracowników urzędów centralnych; spowodowanie, by znajomość języka polskiego miała co najmniej taki sam wpływ na ocenę kandydatów do pracy w firmach i urzędach, jak znajomość języków obcych; zmobilizowanie działających kościołów do włączenia się w obchody Roku (np. wprowadzenie kultury języka polskiego do nauczania seminaryjnego, organizowanie odczytów dla wiernych, seminariów, konferencji); nawiązanie współpracy z samorządami, które mają kontakt z regionalnymi towarzystwami i organizacjami kulturalnymi.
3. Współpracą z organizatorami obchodów Roku Języka Polskiego zainteresowane są także środowiska medyczne. Deklarację współdziałania na ręce przewodniczącego Komisji Języka Medycznego RJP, prof. Jana Doroszewskiego, złożyły Naczelna Izba Lekarska i Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie. Przedmiotem zainteresowania tych gremiów jest status polskiego języka medycznego w związku z członkostwem Polski w UE (wprowadzenie przepisów pozwalających egzekwować znajomość języka polskiego przez lekarzy z zagranicy pracujących w Polsce, doskonalenie języka medycznego w kraju). Warto podjąć tę inicjatywę w przyszłości.
4. Zdaniem prof. prof. Ireny Bajerowej i Jadwigi Puzyniny ważne jest zorganizowanie konkursu dotyczącego poprawności gramatycznej i słownikowej oraz konkursu na zgłaszanie niepotrzebnych anglicyzmów w języku polskim, a także – konkursu polegającego na poprawianiu błędów, zwłaszcza leksykalnych i w zakresie łączliwości (mógłby on mieć charakter masowy, tak jak masowe są urządzane dotychczas dyktanda).
5. Prof. Irena Bajerowa zaproponowała również zorganizowanie popularyzatorskich wykładów (np. raz w semestrze) w zakresu kultury języka, które prowadziliby językoznawcy z uniwersytetów szkół pedagogicznych, Instytutu Języka Polskiego PAN dla uczelni innego typu (politechnik, akademii medycznych, akademii sztuk pięknych itd.), oraz wydanie i darmowe rozdawanie na ulicach np. 2 razy w roku małych jednodniówek popularyzujących problematykę językową oraz rozesłanie ich do mniejszych bibliotek. Inna propozycja prof. Bajerowej (poparta przez pozostałych uczestników zebrania RJP z 30 I 2006 r.) to przypomnienie (np. przez publikację w prasie) doskonałego pasterskiego listu biskupów na niedzielę 27 XII 1987 r. „O czystość słowa” oraz wznowienie Dnia bez Błędów – sprawdzianu poprawności polskiej prasy. Warto zorganizować także programy i konkursy onomastyczne, np. o etymologii nazwisk sławnych Polaków, etymologii nazw miejscowości oraz audycje o imionach i nazwiskach.
6. Prof. Marian Kucała zaproponował, aby na podstawie istniejących słowników języka polskiego stworzyć indeks wyrazów polskich (z wyjątkiem słownictwa gwarowego, które swój indeks już ma). Opracowanie takie byłoby niezmiernie przydatne dla wszystkich osób zawodowo zajmujących się językiem, m.in. dlatego, że usprawniłoby korzystanie z opracowań leksykograficznych.
7. Prof. Władysław Lubaś zaproponował przygotowanie popularnej (i taniej) encyklopedii języka polskiego, może nawet w kilku tomach, która byłaby podręcznikiem (na poziomie średniej szkoły), poradnikiem i przewodnikiem w świecie ojczystej mowy.
8. Prof. Renata Przybylska zapewniła, że ma zamiar ideą Roku zainteresować Radę Wydziału Polonistyki UJ oraz studentów zwłaszcza działających na polonistyce w kołach naukowych. Jej zdaniem strategia powinna być wielokierunkowa, czyli obejmować działania poważne (sesje, wykłady otwarte, może cykl w TVP z różnymi badaczami języka) i popularyzatorskie (gry, zabawy, konkursy, zwłaszcza z udziałem młodzieży, ale też i osób starszych).
9. Prof. Tadeusz Drewnowski zaproponował zorganizowanie telewizyjnego teleturnieju nastawionego na celność i świeżość języka mówionego, a także dyskusji telewizyjnej z udziałem językoznawców, dziennikarzy/literatów i młodzieży, pod hasłem: „Na co choruje polszczyzna?”.
10. Prof. Jerzy Pelc zaproponował, by jednym z działań, które sprawami języka mogłoby zainteresować zwłaszcza młodzież, była w Roku Języka Polskiego zabawa w błąd tygodnia/miesiąca/roku połączona z esemesowym lub internetowym zgłaszaniem kandydatur, a następnie plebiscytem i nagrodami. Można by do współpracy zachęcić młodych członków redakcji którejś gazety lub telewizji.
11. Prof. Andrzej Jacek Blikle zaproponował, by nawiązać współpracę ze środowiskiem dziennikarzy wszystkich mediów dla osiągnięcia dwóch celów: 1. zdobycia szerokiego kanału informacyjnego dotarcia do społeczeństwa, 2. poprawienia polszczyzny w mediach. W liście do RJP napisał: „Dziennikarze zbyt często mówią źle – szczególnie w mediach prywatnych – a ludzie ich słuchają i bezwiednie naśladują. Gdy w młodych latach rozpoczynałem naukę języka angielskiego, nasz lektor powiedział, że odmian języka angielskiego jest bardzo wiele, natomiast za język wzorcowy uznaje się język lektorów BBC. Myślę, że w ciągu roku nie nauczymy wszystkich Polaków poprawnego korzystania z języka ojczystego. Jest jednak niezwykle ważne, aby dostatecznie duża liczba naszych rodaków zaakceptowała fakt, że poprawna polszczyzna jest ważna dla rozwoju kraju i narodu. Sądzę, że dziś bardzo nieliczna grupa podziela ten pogląd”.
Kalendarium Roku Języka Polskiego
22 XI 2005 – spotkanie przewodniczącego RJP z przewodniczącą Komisji Kultury i Środków Przekazu, mające na celu omówienie projektu działań zmierzających do ustanowienia przez Senat RP roku 2006 Rokiem Języka Polskiego;
30 XI 2005 – zebranie KKiŚP; przyjęcie projektu uchwały ustanawiającej rok 2006 Rokiem Języka Polskiego. Radę Języka Polskiego reprezentowali prof. Andrzej Markowski i dr Katarzyna Kłosińska;
8 XII 2005 – wspólne zebranie Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Ustawodawczej Senatu RP, podczas którego przeprowadzono pierwsze czytanie projektu uchwały w sprawie ustanowienia roku 2006 Rokiem Języka Polskiego. Radę Języka Polskiego reprezentowali prof. Jerzy Podracki i dr Katarzyna Kłosińska;
22 XII 2005 – posiedzenie plenarne Senatu RP, na którym jednogłośnie przyjęto uchwałę o ustanowieniu roku 2006 Rokiem Języka Polskiego. Radę Języka Polskiego reprezentował prof. Andrzej Markowski;
I 2006 – Rada Języka Polskiego skierowała do władz Polskiej Akademii Nauk, władz uniwersyteckich, kierownictwa Fundacji Nauki Polskiej oraz Olimpiady Literatury i Języka Polskiego pisma informujące o Roku Języka Polskiego, charakteryzujące go oraz zawierające prośbę o wsparcie jej działań, służących podniesieniu społecznej świadomości kultury języka ojczystego;
12 I 2006 – spotkanie w Senacie RP, zorganizowane przez wicemarszałka Ryszarda Legutkę. Uczestniczyli w nim: przewodnicząca KKiŚP Krystyna Bochenek, jej zastępca sen. Piotr Boroń, sen. Krzysztof Cugowski z KKiŚP, wiceminister kultury Tomasz Merta, dyrektor Biura Prasowego Senatu. Radę Języka Polskiego reprezentował prof. Andrzej Markowski. Spotkanie miało na celu omówienie zakresu współpracy organizatorów Roku;
30 I 2006 – nadzwyczajne posiedzenie plenarne RJP poświęcone obchodom Roku Języka Polskiego; wyznaczenie kierunków działań; przyjęcie propozycji obchodów Roku;
II 2006 – Rada Języka Polskiego zaproponowała kuratoriom oświaty współpracę przy organizacji konkursu „Czy znasz język ojczysty”;
10 II 2006 – inauguracyjne posiedzenie Polonijnej Rady Konsultacyjnej przy Marszałku Senatu; uczestniczy w nim przewodniczący RJP; mowa jest m.in. o Roku Języka Polskiego. Polonijna Rada Konsultacyjna z uznaniem przyjęła ustanowienie roku 2006 Rokiem Języka Polskiego i obiecała, w zakresie swych możliwości, wsparcie dla różnych inicjatyw podejmowanych w tym Roku;
13 II 2006 – konferencja prasowa zorganizowana przez Senat RP; z ramienia RJP uczestniczyli w niej prof. Andrzej Markowski i dr Katarzyna Kłosińska;
14 II 2006 – wspólne posiedzenie senackich Komisji Kultury i Środków Przekazu i Komisji Współpracy z Zagranicą;
16 II 2006 – udział prof. Andrzeja Markowskiego w godzinnej audycji w radiu Tok FM poświęconej językowi polskiemu;
18 II, 20–21 III prof. Andrzej Markowski uczestniczył w audycjach Programu I Polskiego Radia poświęconych polszczyźnie;
20-24 II 2006 – akcja w Programie 3 Polskiego Radia poświęcona nieprzestrzeganiu art. 7 ust. 1 Ustawy o języku polskim;
20-25 II 2006 – XI Tydzień Kultury Języka Polskiego, Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 im. Mikołaja Kopernika w Katowicach;
21 II 2006 – Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego; inauguracja Roku Języka Polskiego; dyktando parlamentarne; liczne audycje radiowe i telewizyjne poświęcone językowi polskiemu;
24 II 2006 – odczyt dla metodyków języka polskiego, organizowany przez Wydawnictwa Szkolne PWN (prof. A. Markowski);
27–28 II 2006 – szkolenie dla tłumaczy w Luksemburgu (prof. A. Markowski);
3 III 2006 – udział prof. A. Markowskiego w programie TV Polonii (mowa o nauczaniu języka polskiego za granicą);
4 III 2006 – Uniwersytet Opolski, seminarium dla 70 nauczycieli polonistów pod hasłem „Jak się zmienia polszczyzna?”;
6-7 III 2006 – Katowice, konferencja „Żonglerzy słowa”;
9 i 16 III 2006 – ogólnowojewódzki konkurs wiedzy o języku polskim organizowany przez Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Opolskiego i Kuratorium Oświaty, z udziałem ponad 250 uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i liceów;
10 III 2006 – nadanie honorowych doktoratów prof. J. Miodkowi i J. Janickiemu na Uniwersytecie Opolskim (w uroczystości podkreślano ich zasługi dla języka polskiego);
15 III 2006 – finał konkursu recytacji w gwarze śląskiej − XV Konkurs Recytacji „Śląska ojczyzna polszczyzna”, IV LO im. Marii Skłodowskiej-Curie w Chorzowie;
3 IV-6 VI 2006 – Polskie Radio Rozgłośnia Regionalna w Zielonej Górze „Radio Zachód” we współpracy z Uniwersytetem Zielonogórskim emitowało cotygodniowe audycje i konkursy; osoby najlepiej posługujące się współczesną polszczyzną wzięły udział w finale konkursu o tytuł mistrza języka polskiego (11 VI 2006);
9 IV 2006 – finał X Konkursu „Mówimy gwarą”, zorganizowanego przez Zespół Szkół im. ks. Teodora Kurpisza w Bukówcu Górnym;
21 IV 2006 – finał Międzyszkolnego Konkursu Recytatorskiego Poezji Religijnej im. Jana Pawła II (VIII LO w Katowicach);
21-22 IV 2006 – Poznań, konferencja „Mówić poprawnie… Zasady wymowy polskiej”;
29 IV-7 V 2006 – ekspozycja „Psałterz floriański. Pokaz skarbu” zorganizowana przez Bibliotekę Narodową w celu uczczenia 75. rocznicy zakupu przez rząd polski najstarszego w całości zachowanego tekstu w języku polskim. Wystawiony został zarówno „Psałterz floriański”, jak i inne zabytki polszczyzny od XIV do XVI w. znajdujące się w zbiorach BN; wystawa została objęta patronatem Prezydenta RP;
15-17 V 2006 – Białystok, konferencja „Wokół polszczyzny dawnej i obecnej”;
19 V 2006 – wręczenie nagród w konkursie polonistycznym „Z poprawną polszczyzną na co dzień”;
22 V 2006 – podsumowanie konkursu z wiedzy o języku polskim, zorganizowanego przez Komitet Regionów oraz Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (Bruksela); wręczenie nagród;
23 V 2006 – otwarcie wystawy „Nobilitacje” w Senacie RP, poświęconej polskim laureatom Nagrody Nobla;
24-26 V 2006 – ogólnopolska konferencja naukowa „Kompetencje nauczyciela polonisty we współczesnej szkole”, Warszawa;
29 V 2006 – finał VIII Ogólnopolskiego Konkursu Krasomówczego im. Wojciecha Korfantego dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych;
5 VI 2006 – finał konkursu recytatorskiego w gwarze śląskiej „Śląska ojczyzna polszczyzna”, zorganizowanego przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Mysłowicach;
9-10 VI 2006 – Poznań, III Międzynarodowy Kongres Polonistyki Zagranicznej „Literatura, kultura i język polski w kontekstach i kontaktach światowych”;
24 VI 2006 – dyktando o konkurs Radomskiego Mistrza Polskiej Ortografii (jeden z punktów obchodów Dni Radomia – też m.in. konferencja, odsłonięcie pomnika Jana Kochanowskiego); przewodniczący – prof. Andrzej Markowski;
21-22 IX 2006 – Czeski Cieszyn, Konferencja Polonistyczna organizowana przez Centrum Pedagogiczne dla Polskiego Szkolnictwa Narodowościowego;
21-23 IX 2006 – Kraków, XV Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna „Nowe nazwy własne. Nowe stanowiska metodologiczno-badawcze”;
25-27 IX 2006 – Gródek, konferencja „Polszczyzna biblijna – między tradycją a współczesnością”;
2 X 2006 – „O języku polskim. Żorskie spotkanie nauczycieli i uczniów z naukowcami” (odczyty, warsztaty, dyskusje);
9-15 X 2006 – Festiwal Poezji i Muzyki „Uroda słowa”, Warszawa – Kraków;
13-14 X 2006 – Festiwal Języka Polskiego, Katowice;
X 2006 r. – obchody Roku Języka Polskiego w Zespole Szkół nr 3 im. Antoniego Kocjana w Olkuszu (obszerne sprawozdanie ze zdjęciami); konkursy, drama;
21 XI 2006 – Wrocław, sesja naukowa „Język polski dziś i w przyszłości”;
29-30 XI 2006 – ogólnopolska konferencja naukowa „Podręczniki języka polskiego w szkole podstawowej i gimnazjum. Koncepcje, funkcje, język”, Katowice;
5 XII 2006 – „Z Norwidem ku poprawnej polszczyźnie” – konkurs zorganizowany przez Zespół Szkół im. Norwida w Częstochowie, współpraca prof. H. Synowiec;
7 XII 2007 – konferencja „Język polskiej legislacji, czyli zrozumiałość przekazu a stosowanie prawa”, Senat RP;
XII 2006 – rozstrzygnięcie Konkursu Ładnego Pisania „Pisanie piórem kształtuje charakter”;
21 II 2007 – wręczenie nagród dla zwycięzców Internetowego Konkursu Językowego dla Młodzieży oraz konkursu dla dziennikarzy polonijnych „Moja ojczyzna to język polski”, Senat RP;
IV 2007 – wydanie broszury „Język polski” w 20 językach UE.
Załącznik nr 1
UCHWAŁA
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 22 grudnia 2005 r.
w sprawie ustanowienia roku 2006 Rokiem Języka Polskiego
Polszczyzna łączyła w przeszłości i łączy dziś wszystkich Polaków, bez względu na miejsce zamieszkania, wiek, poglądy polityczne i wszelkie inne różnice czy odrębności. Nie ma innego dobra tak powszechnego i tak ważnego dla nas wszystkich jak język ojczysty.
Po polsku rozmawiamy, przekazujemy swoje uczucia, uczymy mówić nasze dzieci, wyznajemy wiarę, piszemy wiersze. Możemy mieć różne poglądy, zajmować różne stanowiska w wielu kwestiach, możemy się spierać, dyskutować, ale zawsze będziemy to robić po polsku i nie jest obojętne, czy będzie to język różnorodny i bogaty, piękny i poprawny, etyczny i estetyczny, czy też ubogi i prymitywny, pełen sloganów i nieporadnych sformułowań, niepotrzebnych zapożyczeń i wulgaryzmów.
Język jest podstawowym składnikiem tożsamości Polaków i dobrem kultury narodowej.
Biorąc to pod uwagę, uchwala się, co następuje:
Senat ogłasza rok 2006 Rokiem Języka Polskiego.
Senat wyraża przekonanie, że w Roku Języka Polskiego należy pokazywać polszczyznę w jej bogactwie i w całej różnorodności - od języka ogólnego do odmian regionalnych i gwar ludowych, w których często wyraża się kultura małych ojczyzn; od stylów artystycznych do wypowiedzi zawodowych i środowiskowych, od języka pokolenia najstarszego do gwary młodzieżowej.
Zdaniem Senatu − w telewizji, w radiu, na łamach prasowych należy upowszechniać wiedzę o języku, propagować dobrą polszczyznę oraz kulturę języka. To, jaka będzie polszczyzna, zależy przede wszystkim od nas samych, od naszej postawy wobec języka ojczystego; gospodarzami języka są bowiem wszyscy nim się posługujący.
W opinii Senatu ochrona i rozwijanie języka polskiego pozwoli zachować tożsamość kulturową i świadomość odrębności we wspólnej, ale przecież różnorodnej Europie. Wejście do Unii Europejskiej spowodowało, że troska o polszczyznę nabrała nowego wymiaru: nasz język stał się piątym (pod względem liczby użytkowników) językiem Unii Europejskiej i istnieje duża szansa na to, by stał się także jednym z najważniejszych języków europejskich. Powinniśmy więc nie tylko dbać o polszczyznę w kraju, lecz także upowszechniać ją poza granicami Polski.
Polszczyzna nas łączy i niech to będzie język bogaty, poprawny i piękny. Z tych względów Senat zwraca się do władz publicznych i Polaków o ochronę, otaczanie opieką i kultywowanie polszczyzny.
Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.
MARSZAŁEK SENATU
Bogdan BORUSEWICZ
Załącznik nr 2 – dyktando parlamentarne
Andrzej Markowski
Z historii najnowszej albo nawet supernowej polskiego parlamentaryzmu
Z nie najweselszymi minami, choć na ogół żwawo, krokiem chyżym, zdążali grupkami posłowie i senatorowie do sali obrad plenarnych Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. Nierzadko wyzierały im zza pazuchy miniksiążeczki, co poniektórzy zerkali ukradkiem na na wpół wysunięte mankiety śnieżnobiałych koszul, wyglądające tak, jakby makiem je kto przyprószył. Nie po raz pierwszy tu przecież wchodzili, jednakże jak dotąd nigdy nie postawiono przed nimi tak oryginalnego zadania. Rozglądając się niepewnie w tę i we w tę stronę, skupiali się z wolna wokół swoich liderów, którzy, nie zważając na podenerwowanie kolegów, spokojnie spoglądali znad niezapisanych kartek. Niegłośny gwar z nagła ucichł, gdy do sali wkroczyło groźne grono nie mniej niż czterech indywiduów, nieprzekupnych, odpornych na hucpę, prośby i szlochy. Rozpoznawszy wśród nich dyktatora i weryfikatorów alias lustratorów, zadrżeli. Dyktator, pół poważny, pół uśmiechnięty, rozpoczął: Panie i panowie, dyktuję: „Z historii najnowszej albo nawet supernowej polskiego parlamentaryzmu...”.
Załącznik nr 3 – dyktanda Festiwalu Języka Polskiego
Andrzej Markowski
Z bloga drzewiarza
Nicnierobienie, niechby i wyważone, z rzadka jest chwalebne. Zżymając się, rzekłem więc na przekór sobie: „Przerzeżże przerzynarką na przestrzał miłorząb tuż-tuż obok tui. Znienacka i bez ceregieli ściosaj to plugastwo, co zza hibiskusa wytrzeszcza cętkowane niby-oczy. Oj, będzież to kośba, że hej! Zarazem sczyścisz chaszcze na wprost transzei i baldachogrono hortensji naprzeciw grząskiej strużki. Umaisz potem odrzwia, rozsiądziesz się popod nimi i dla relaksu stworzysz limeryk, ot, choćby taki:
Sufrażystka z Końskowoli
boogie-woogie wspak rzępoli,
myląc c-moll i As-dur, gdyż
hyca przy tym wszerz, w dal i wzwyż,
wojażując wśród bemoli.
Edward Polański
Mrzonki pożądliwych rzezimieszków w chaszczach
Stalowoszary zmierzch na rubieżach Laponii. W oberży ćwierć-Skandynaw w towarzystwie zgrai pseudowikingów rzucił w euforii: „Skarb tuż-tuż, więc na razie nie mórzmyż się głodem, bom nienażarty!”. Toteż w okamgnieniu spożyli gulasz z parzonymi jarzynami, po czym chwytali wpół na wpół przerażone cud-dziewczyny. Naraz chimeryczny, hardy tubylec krzyknął: „Toż to hulaki!”. Z naprzeciwka jego kompani spode łba spozierali na obskurnych nietutejszych, jakby rozważając, jak by ich przepędzić. Na pewno doszłoby do handryczenia się, lecz z nagła umknęli hurkoczącym hyundaiem wzdłuż rzeczułki, przez gęsto rosnące, prawie że dojrzałe jeżyny. Zatrzymawszy się w pół drogi, półklęczeli w półmroku nad ćwierćkilometrową otchłanią. Czyżby szlak donikąd? Chuderlawy hipochondryk o wyglądzie charta omalże nie zemdlał. Herszt ukoił go słowami: „Bez histerii, zapewne niezadługo będziemy multimilionerami!”. Tymczasem z oddali raz po raz słychać było szybkostrzelną trójlufkę, rzężenie, charkot. Twarz przywódcy tej kompanii zszarzała. „Niechżeż sczeznę, jeśli to nie tabun angloarabów. Czyha niebezpieczeństwo!” – wrzasnął Lapończyk. Wszyscy, przerażeni nie na żarty, wrzeszcząc wniebogłosy, czmychnęli. Znienacka wychynęła służba Interpolu. Głównodowodzący huknął: „Skuć ich!”. Nasz bohater w potężnej chandrze jęknął półgębkiem: „Hart ducha nadaremny, trud poszedł wniwecz, na darmo”.
[1] Z całą pewnością publikacji tego typu było więcej, jednak informacje nie o wszystkich dotarły do Rady.