Kraków, 18 XI 2002 r.
Protokół III posiedzenia Komisji Języka Religijnego
Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN
Posiedzenie odbyło się 14 XI 2002r. w Krakowie. Spośród członków Komisji obecnych było szesnaście osób, nieobecnych - cztery osoby.
Obecni:
Członkowie Komisji (w porządku alfabetycznym): prof. dr hab. I. Bajerowa, o. dr W. Chaim, o. dr hab. prof. PAT Z. Kijas, dr hab. S. Koziara, prof. dr hab. M. Kucała, dr E. Kucharska-Dreiss, dr M. Makuchowska, dr B. Matuszczyk, o. dr P. Mazanka, ks.dr hab. prof. ChAT B. Milerski, mgr I. Pałucka-Czerniak, o. dr hab. W. Przyczyna, dr hab. R. Przybylska, mgr A. Sieradzka-Mruk, prof. dr hab. E. Umińska-Tytoń, dr hab. prof. UO K. Wojaczek.
Zaproszeni Goście współpracujący z Komisją (w porządku alfabetycznym): dr K. Czarnecka, ks. dr A. Draguła, red. K. Gołębiowski, mgr A. Grzelińska, dr D. Grzesiak-Witek, dr K. Jaworska, dr J. Kamieniecki, mgr P. Klimczak, dr P. Kładoczny, dr D. Kozaryn, ks. dr Z. Krzyszowski, ks. dr T. Lewandowski, ks. H. Łysy, mgr M. Michalska, prof. dr hab. S. Mikołajczak, mgr M. Nowak, ks. dr M. Pawliszyn, ks. dr S.Płusa, ks. dr H. Sławiński, dr hab. J. Sobczykowa, mgr D. Szagun, mgr I. Rutkowska, mgr I. Winiarska, prof. dr hab. M. Wojtak, o. dr Ryszard Wróbel.
W zebraniu wzięli także udział: honorowy przewodniczący Rady Języka Polskiego prof. dr hab. W. Pisarek oraz redaktor Nowego słownika ortograficznego PWN prof. dr hab. E. Polański.
Nieobecni Członkowie Komisji: abp prof. dr hab. Jeremiasz (Jan Anchimiuk), prof. dr hab. M. Karpluk (nieobecność usprawiedliwiona), prof. dr hab. J. Zakrzewski, dr D. Zdunkiewicz-Jedynak (nieobecność usprawiedliwiona).
Posiedzenie prowadził Przewodniczący Komisji Języka Religijnego o. dr hab. Wiesław Przyczyna.
Przebieg obrad:
1. Przyjęcie protokołu poprzedniego zebrania.
2. Powołanie Koła Współpracowników Komisji Języka Religijnego.
Komisja jednogłośnie postanowiła powołać Koło Współpracowników Komisji Języka Religijnego. Zebrani dyskutowali nad ewentualnym wyborem przewodniczącego lub opiekuna Koła, zwrócono jednak uwagę, że Koło jest związane z Komisją Języka Religijnego, zatem opiekę nad nim może sprawować Przewodniczący Komisji. Poruszono także kwestię warunków przystąpienia do Koła. Przewodniczący Komisji zobowiązał się do przedstawienia na następnym posiedzeniu propozycji zasad regulaminowych Koła Współpracowników Komisji.
3. Przedstawienie stanu zaawansowania prac nad bibliografią języka religijnego (referowała dr M. Makuchowska)
Referentka przedstawiła propozycję wzoru zapisu bibliograficznego oraz zestawienie dotychczas zebranych pozycji z prośbą o uzupełnienie. Zebrani dyskutowali między innymi nad zasadnością umieszczenia w bibliografii prac teologicznych, filozoficznych i religioznawczych, artykułów z czasopism nie mających charakteru naukowego oraz tłumaczeń tekstów obcojęzycznych. Członkowie Komisji zobowiązali się do końca stycznia 2003r. dokonać korekty i ewentualnych uzupełnień danych bibliograficznych ze szczególnym uwzględnieniem prac pochodzących z ich ośrodków naukowych.
4. Propozycje ustaleń normatywnych dotyczących języka używanego w tekstach religijnych (referowała dr hab. R. Przybylska).
Po przedstawieniu przez referentkę problemów związanych z pisownią małą i wielką literą nazw sakramentów świętych oraz nazw okresów liturgicznych i świąt głos zabrał i wyraził swoją opinię specjalnie zaproszony na spotkanie prof. E. Polański. Następnie prof. W. Pisarek przypomniał ogólne zasady wprowadzania zmian w ortografii i interpunkcji. W toku niezwykle ożywionej dyskusji podkreślano zarówno fakt nadużywania wielkiej litery i istniejące niekonsekwencje w normie ortograficznej, jak i potrzebę zachowania dobrze ugruntowanych tradycji oraz zasadę możliwości użycia wielkiej litery ze względów emocjonalnych. Inne poruszane zagadnienia to między innymi zróżnicowanie funkcjonalne tekstów i związana z nim możliwość użycia małej i wielkiej litery, rozbieżność pomiędzy terminologią teologiczną a nazwami występującymi w polszczyĽnie ogólnej, zróżnicowanie nazw świąt i sakramentów w różnych Kościołach chrześcijańskich. Komisja postanowiła odłożyć podjęcie ostatecznych decyzji normatywnych, zobowiązała natomiast swoich członków do przedstawienia na piśmie do końca stycznia 2003r. opinii dotyczących zarówno omawianych w dyskusji zagadnień, jak i innych kwestii poprawnościowych sygnalizowanych przez referentkę. Ustalono, że następnie zostanie powołany węższy zespół, który opracuje konkretne rozstrzygnięcia normatywne.
5. Plany zorganizowania sesji naukowej "Funkcje języka religijnego" (referował o. dr hab. W. Przyczyna).
Komisja ustaliła, że liczba i zakres tematyczny wystąpień konferencyjnych zostanie z góry określony. Na każdy zaproponowany temat zostaną przygotowane po dwa referaty - przez językoznawcę i teologa.
Pierwszym z tematów będzie funkcja sakralna języka w wypowiedziach religijnych w ogólności, natomiast następne wystąpienia będą dotyczyły funkcji języka kolejno:
- w Piśmie Świętym
- w liturgii
- w modlitwie pozaliturgicznej
- w kazaniach
- w katechezie
- w listach pasterskich
- w mediach katolickich
- w teologii.
Komisja zaakceptowała również zaproponowany dodatkowo temat funkcji języka w tak zwanych rozmowach ew angelizacyjnych.
Zebrani postanowili, że sesja będzie miała charakter otwarty również dla osób spoza Komisji oraz Koła.
Jak wstępnie przyjęto, sesja najprawdopodobniej odbędzie się 24-26 IV 2003 w Rychwałdzie koło Żywca.
W przyszłości Komisja również planuje organizować sesje naukowe profilowane tematycznie.
Obecny na posiedzeniu prof. S. Mikołajczak z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu poinformował zebranych, że jego ośrodek planuje organizowanie cyklu konferencji o języku religijnym o szerszym zakresie tematycznym, z których najbliższa odbędzie się w 2004 roku.