Kraków, 7 IV 2006 r.
Protokół IX posiedzenia Komisji Języka Religijnego
Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN
Posiedzenie odbyło się 5 IV 2006 r. w sali Instytutu Liturgicznego Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Spośród członków Komisji obecnych było 15 osób, nieobecnych – 5 osób.
Obecni członkowie Komisji (w porządku alfabetycznym): prof. dr hab. I. Bajerowa, red. K. Gołębiowski, ks. dr P. Holc, dr hab. S. Koziara prof. AP, prof. dr hab. M. Kucała, dr E. Kucharska-Dreiss, dr M. Makuchowska, ks. dr hab. P. Mazanka prof.UKSW, dr hab. R. Przybylska prof. UJ, ks. dr hab. W. Przyczyna, dr A. Sieradzka-Mruk, ks. dr J. Tofiluk, prof. dr hab. E. Umińska-Tytoń, prof. dr hab. M. Wojtak, dr D. Zdunkiewicz-Jedynak.
Nieobecni członkowie Komisji: o. dr W. Chaim, o. prof. dr hab. Z. Kijas (nieobecność usprawiedliwiona), dr B. Matuszczyk (nieobecność usprawiedliwiona), dr hab. B. Milerski prof. ChAT (nieobecność usprawiedliwiona), mgr I. Pałucka-Czerniak (nieobecność usprawiedliwiona).
Obecni członkowie Koła Współpracowników Komisji (w porządku alfabetycznym): dr K. Czarnecka, mgr M. Dalgiewicz, mgr A. Grzelińska, dr J. Kamieniecki, dr A. Kominek, dr D. Kozaryn, ks. dr Z. Krzyszowski, dr D. Krzyżyk, dr hab. G. Kubski, dr B. Kułak, ks. dr T. Lewandowski, dr E. Nadolska-Mętel, dr M. Madejowa, dr M. Nowak, mgr I. Rutkowska, dr K. Skowronek, dr hab. J. Sobczykowa prof. UŚ, dr J. Szarlej, ks. dr L. Szewczyk, s. dr A. Walulik, dr E. Woźniak.
Ponadto w zebraniu uczestniczyli ks. P. Gąsiorowski i ks. dr hab. P. Nowakowski, zaproszeni jako eksperci.
Pierwszą część posiedzenia prowadził przewodniczący Komisji ks. dr hab. W. Przyczyna. Omawiając sprawy bieżące, poinformował, że wkrótce ukaże się tom materiałów z konferencji Funkcje wypowiedzi religijnych. Przypomniał także o kolejnych sesjach naukowych: Język religijny dawniej i dziś (Poznań, 24-26 IV), Język - szkoła - religia (Pelplin, 7-8 IV), Mówić poprawnie... (Poznań, 21-22 IV, konferencja poświęcona prawidłom wymowy polskiej).
Następnie Komisja jednogłośnie przyjęła protokół poprzedniego posiedzenia.
Z kolei zebrani zapoznali się z Uchwałą Senatu RP czyniącą rok 2006 Rokiem Języka Polskiego. Przewodniczący przedstawił propozycje działań Komisji na Rok Języka Polskiego, którymi będą zorganizowanie konferencji naukowej na temat polszczyzny biblijnej oraz publikacja poświęcona Janowi Pawłowi II w związku z I rocznicą śmierci ojca świętego.
W dalszej części obrad dr hab. S. Koziara prof. AP przedstawił założenia planowanej konferencji Polszczyzna biblijna – między tradycją a współczesnością. Podkreślił, że do dyskusji zaproszeni są zarówno teologowie – bibliści, tłumacze i egzegeci, jak i filologowie – językoznawcy, literaturoznawcy i kulturoznawcy. Ks. dr hab. W. Przyczyna poinformował o przewidywanych kosztach uczestnictwa w konferencji. Dodał, że prawdopodobnie będzie możliwe zorganizowanie transportu autobusowego z Krakowa do planowanego miejsca konferencji – Gródka nad Dunajcem.
Następnie dr M. Makuchowska omówiła stan prac nad bibliografią języka religijnego. Poinformowała, że gotowa już publikacja książkowa prawdopodobnie ukaże się w bieżącym roku. Obejmie ona pozycje do roku 2005, ale baza danych będzie nadal uzupełniana, a w przyszłości zapewne udostępniona w Internecie. Dr M. Makuchowska objaśniła układ pracy według poszczególnych rozdziałów.
Z kolei mgr M. Dalgiewicz przedstawiła projekt publikacji pod roboczym tytułem Człowiek jest słowem. Jan Paweł II o języku. Książka będzie zawierać zbiór wypowiedzi Ojca Świętego o Uniwersytecie Jagiellońskim, zwłaszcza o polonistyce krakowskiej, uzupełniony wspomnieniami osób, które pamiętają Karola Wojtyłę jako studenta. W drugiej części znajdą się refleksje Jana Pawła II na temat słowa uzupełnione wypowiedziami językoznawców o języku Karola Wojtyły (Jana Pawła II). W dyskusji zebrani interesowali się, czy w planowanym zbiorze znajdą się też wypowiedzi papieskie formułowane w innych językach (red. K. Gołębiowski), a także, czy pojawią się w nim materiały związane z działalnością K. Wojtyły w Teatrze Rapsodycznym (dr hab. S. Koziara prof. AP). Prof. dr hab. M. Kucała mówił o możliwości dotarcia do prywatnych listów Jana Pawła II, wskazując odpowiednie kontakty. Jak poinformował ks. dr hab. W. Przyczyna, książka ukaże się prawdopodobnie w październiku br. z okazji Dnia Papieskiego.
Następnie dr D. Zdunkiewicz-Jedynak zaprezentowała II tom Teolingwistyki Surfując po Internecie w poszukiwaniu Boga... Gatunki komunikacji religijnej na polskich katolickich stronach internetowych. Jako autorka wspomnianej książki przedstawiła jej układ, metodę i efekty pracy.
Po przerwie dalsze obrady prowadziła wiceprzewodnicząca Komisji dr hab. R. Przybylska prof. UJ. Głównym tematem tej części zebrania była planowana publikacja pod roboczym tytułem Nazwy godności, urzędy i tytuły osób duchownych w Polsce. Projekt publikacji przedstawiły prof. E. Umińska-Tytoń i dr E. Kucharska-Dreiss. Planowana praca wyrasta z praktycznej potrzeby istnienia poradnika, z którego można dowiedzieć się, jak należy się zwracać do osób duchownych. Zatem adresatami książki mają być między innymi dziennikarze, urzędnicy oraz duchowni rozmaitych wyznań. Praca ma jednak również cel poznawczy, ponieważ przedstawia strukturę urzędów różnych wyznań, może więc być punktem odniesienia dla przyszłych badań etykiety, także badań historycznych. Oprócz kilku najważniejszych Kościołów chrześcijańskich badania obejmą także żydowskie i muzułmańskie organizacje wyznaniowe. Dlatego do konsultacji zaproszeni zostaną duchowni wspomnianych wyznań. Autorki przedstawiły założenia, planowany układ pracy, wstępną listę haseł dla jednego z Kościołów oraz budowę przykładowego hasła. W toku ożywionej dyskusji poruszono m.in. następujące problemy: ewentualnego ograniczenia badań do nazw godności, które mogą być użyte jako zwroty adresatywne (prof. dr hab. I. Bajerowa), definicji osoby duchownej (dr hab. G. Kubski), źródeł normy (prof. dr hab. M. Wojtak), rozciągnięcia zakresu badań na pozostałe związki wyznaniowe (prof. dr hab. M. Kucała, dr hab. G. Kubski), nowych zjawisk w organizacjach religijnych, np. kapłaństwa kobiet, a także historycznej zmienności tytulatury (ks. dr Z. Krzyszowski, dr hab. G. Kubski, ks. P. Gąsiorowski, ks. dr hab. P. Nowakowski), tłumaczenia obcojęzycznych nazw urzędów (red. K. Gołębiowski), zależności użycia form grzecznościowych od gatunku wypowiedzi (prof. dr hab. M. Wojtak), oraz szczegółowych problemów, np. łączenia tytulatury wojskowej lub naukowej z religijną (dr hab. S. Koziara prof. AP), a także zwracania się do grup składających się z osób duchownych i świeckich (prof. dr hab. M. Kucała).
Na zakończenie posiedzenia w ramach wolnych wniosków ks. dr hab. W. Przyczyna zaproponował, aby przedmiotem następnej konferencji naukowej uczynić dyskurs religijny w mediach, co zebrani zaaprobowali większością głosów (przy czterech głosach wstrzymujących się; głosów sprzeciwu nie było).
Protokołowała Agnieszka Sieradzka-Mruk
sekretarz KJR