XIII posiedzenie Komisji
Protokół XIII posiedzenia Komisji Języka Religijnego
Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN
Posiedzenie odbyło się 17 IV 2008 r. w Krakowie. Spośród członków Komisji obecnych było szesnaście osób, w tym dwoje członków honorowych, nieobecnych – sześć osób.
Obecni członkowie Komisji:
prof. dr hab. I. Bajerowa (członek honorowy), prof. dr hab. M. Kucała (członek honorowy); pozostali członkowie w porządku alfabetycznym: dr K. Czarnecka, red. K. Gołębiowski, ks. dr P. Holc, dr J. Koleff-Pracka, dr D. Kozaryn, dr E. Kucharska-Dreiss, dr M. Makuchowska, prof. dr hab. S. Mikołajczak, prof. dr hab. R. Przybylska, ks. dr hab. W. Przyczyna prof. PAT, dr A. Sieradzka-Mruk, dr hab. K. Skowronek, prof. dr hab. E. Umińska-Tytoń, prof. dr hab. M. Wojtak.
Nieobecni członkowie Komisji (w porządku alfabetycznym): dr hab. S. Koziara prof. AP, dr hab. B. Matuszczyk prof. UG, ks. dr hab. P. Mazanka prof. UKSW, dr I. Pałucka-Czerniak, ks. dr J. Tofiluk, dr hab. D. Zdunkiewicz-Jedynak. Nieobecność wszystkich wymienionych osób była usprawiedliwiona.
Obecni członkowie Koła Współpracowników Komisji (w porządku alfabetycznym): dr P. Binek, dr A. Czesak, mgr A. Grzelińska, dr J. Kamieniecki, dr A. Kominek, ks. dr Z. Krzyszowski, dr hab. G. Kubski prof. UZ, dr K. Leszczyńska, mgr M. Machura, dr M. Madejowa, dr E. Nadolska-Mętel, dr hab. Z. Pasek prof. AGH, mgr I. Rutkowska, dr J. Sławek, ks. dr H. Sławiński, dr hab. J. Sobczykowa prof. UŚ, dr J. Szarlej, s. dr A. Walulik, dr E. Woźniak, dr K. Zagórska.
Zebraniu przewodniczył ks. dr hab. W. Przyczyna prof. PAT. Na wstępie podziękował prof. dr hab. S. Mikołajczakowi za przesłanie Komisji tomu materiałów pokonferencyjnych Język religijny dawniej i dziś III. Następnie poinformował, że w Radzie Języka Polskiego powstały dwie nowe komisje zajmujące się językiem polskim używanym w mediach oraz językiem polskim za granicami naszego kraju. Ksiądz przewodniczący powiadomił także zebranych, że można jeszcze nadsyłać artykuły do tomu poświęconego dyskursowi religijnemu w mediach.
W następnym punkcie Komisja zajęła się planowaną na rok 2009 konferencją naukową. Padło kilka propozycji tematów konferencji. Na początku ks. dr hab. W. Przyczyna prof. PAT poinformował, że Komisja do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów KEP liczy na współpracę Komisji w kwestii opracowania nowego przekładu Mszału rzymskiego. Inny możliwy przedmiot obrad konferencyjnych wymieniony przez księdza przewodniczącego to język polskich kazań. Z kolei prof. dr hab. I. Bajerowa zaproponowała, aby Komisja zajęła się historią języka religijnego. Zgadzając się z tą propozycją, dr M. Makuchowska zauważyła, że o ile dawne epoki historyczne w dziejach tego języka w Polsce są dobrze opracowane, to po okresie baroku występuje poważna luka w badaniach językoznawczych. Natomiast ks. dr H. Sławiński wyraził pogląd, że problemy współczesne, np. tłumaczenia ksiąg liturgicznych, domagają się szybkiego rozwiązania. Odnosząc się do powyższej kwestii, dr J. Kamieniecki zauważył, że zagadnienia współczesne i historyczne można pogodzić – przedmiotem badań mogą być teksty liturgiczne, np. mszał, w ujęciu diachronicznym, mimo że do niedawna w liturgii używano łaciny, teksty liturgiczne jednak były tłumaczone na prywatny użytek wiernych. Redaktor K. Gołębiowski zwrócił uwagę na księgi liturgiczne innych wyznań, np. Kościoła starokatolickiego czy Kościoła mariawitów, które były tłumaczone na język polski wcześniej, niż to miało miejsce w Kościele katolickim, a w tłumaczeniach tych również pojawiały się interesujące zmiany wraz z upływem czasu. Z kolei mgr I. Rutkowska zauważyła, że interesującym przedmiotem badań byłyby także teksty obrzędowe nowych wspólnot religijnych, które często tłumaczy się z języka włoskiego. Podsumowując, prof. dr hab. E Umińska-Tytoń zaproponowała, aby ze względu na potrzebę szybkiego opracowania przekładu Mszału rzymskiego część referatów konferencyjnych dotyczących tego zagadnienia była zamówiona wcześniej. Propozycja ta spotkała się z aprobatą obecnych. Ostatecznie zebrani większością głosów zdecydowali przedmiotem konferencji uczynić język liturgii, w tym również wyznań innych niż katolickie, ze szczególnym wszakże uwzględnieniem przekładu Mszału rzymskiego (30 głosów za, 5 głosów wstrzymujących się, 1 głos przeciw).
Ksiądz przewodniczący poinformował również, że Komisja Języka w Medycynie i Naukach Przyrodniczych wyraziła chęć współpracy z Komisją Języka Religijnego w badaniach nad komunikacją lekarzy i pacjentów, zwłaszcza jeśli chodzi o rozmowy o duchowych przeżyciach osób chorych. Komisja Języka w Medycynie i Naukach Przyrodniczych dąży do sformułowania wniosków dla potrzeb między innymi kształcenia studentów medycyny. W toku dyskusji prof. dr hab. R. Przybylska wskazała na trudności metodologiczne badań, z kolei ks. dr hab. W. Przyczyna prof. PAT podkreślił potrzebę edukacji przyszłych lekarzy w tym kierunku.
Następnie ks. przewodniczący powiadomił zebranych o konferencji Obraz czy słowo w misterium przepowiadania organizowanej przez Sekcję Homiletów Polskich. Konferencja odbędzie się we wrześniu br. w Krzeszowicach.
Kolejnym punktem obrad było jednogłośne przyjęcie przez Komisję protokołu poprzedniego zebrania.
Następnie Komisja przyjęła nowych członków Koła Współpracowników: mgr M. Machurę z rekomendacji ks. dr. hab. W. Przyczyny prof. PAT i mgr. S. Kiragę z rekomendacji dr E. Kucharskiej-Dreiss.
W dalszej części zebrania powołano zespoły robocze Komisji do spraw ortografii, zasad cytowania w serii Teolingwistyka i tłumaczeń z języków obcych słownictwa religijnego wyznań niekatolickich.
Zespół do spraw ortografii zajmie się prowadzeniem korespondencji Komisji w sprawach dotyczących pisowni słownictwa religijnego, przy czym w sprawach szczególnie skomplikowanych zwróci się do Komisji Ortograficzno-Onomastycznej Rady Języka Polskiego. Zespołowi przewodniczyć będzie dr A. Sieradzka-Mruk, a w jego skład wejdą s. dr A. Walulik, red K. Gołębiowski, mgr A. Grzelińska i mgr M. Machura.
Drugi zespół roboczy, którego przewodniczącą została dr K. Czarnecka, wykorzystując doświadczenia redakcyjne środowiska poznańskiego, zajmie się opracowaniem zasad cytowania w serii Teolingwistyka wydawanej przez Komisję. Jak zaproponowała dr E. Kucharska-Dreiss, przygotowane przez zespół zalecenia dla autorów zostaną umieszczone na stronie internetowej Komisji.
Zespołowi do spraw tłumaczeń z języków obcych słownictwa religijnego wyznań niekatolickich będzie przewodniczył red. K. Gołębiowski. W jego skład wchodzą dr J. Koleff-Pracka (teolog ewangelicki), ks. dr J. Tofiluk (teolog prawosławny), dr hab D. Zdunkiewicz-Jedynak, ks. dr hab. P. Mazanka prof. UKSW, dr I. Winiarska-Górska.
Następnym punktem obrad były sprawy wydawnicze. Zebrani zapoznali się ze stanem prac na tomem materiałów pokonferencyjnych poświęconych katechezie szkolnej, tomem z konferencji o polszczyźnie biblijnej oraz nad monografią dr E. Kucharskiej-Dreiss i prof. dr hab. E. Umińskiej-Tytoń na temat sposobów zwracania się do osób duchownych w Polsce. Praca zbiorowa o funkcjach wypowiedzi religijnych jest już niemal gotowa, jak nadmienił ks. przewodniczący.
Następnie ks. dr hab. W. Przyczyna prof. PAT poinformował, że na posiedzeniu senackiej Komisji Kultury i Środków Przekazu zostało przedstawione sprawozdanie o stanie języka polskiego za lata 2005–2006, koncentrujące się wokół polszczyzny podręczników szkolnych, w tym również omówienie katechizmów autorstwa ks. dr. hab. W. Przyczyny prof. PAT i dr hab. K. Skowronek.
Ksiądz przewodniczący przypomniał także, że VII Forum Kultury Słowa odbędzie się w dniach 9–11 X 2008 r. w Gdańsku, a jego tematem będą języki zawodowe i środowiskowe.
Na zakończenie posiedzenia w ramach wolnych wniosków między innymi dr A. Czesak powiedział, że nie wszystkie ustalenia Komisji, zaaprobowane przez Radę Języka Polskiego, znalazły odbicie w wydawnictwach normatywnych. Jak zauważył ks. dr hab. W. Przyczyna prof. PAT, problem ten dotyczy wielu uchwał Rady Języka Polskiego. Profesor dr hab. R. Przybylska dodała, że nowa strona internetowa Rady Języka Polskiego koniecznie powinna mieć taką postać, aby ułatwić tematyczne wyszukiwanie informacji o uchwałach dotyczących szczególnie poprawności językowej.
Protokołowała Agnieszka Sieradzka-Mruk
Kraków, 25 IV 2008 r.