Kraków, 9 XII 2017 r.
Protokół XXIX posiedzenia Zespołu Języka Religijnego
Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN
Posiedzenie odbyło się 7 XII 2017 r. w Warszawie w sali parafii ewangelicko-augsburskiej przy ul. Kredytowej 4 ze względu na przypadającą w bieżącym roku 500 rocznicę reformacji.
Obecni (w porządku alfabetycznym): dr hab. K. Czarnecka, red. K. Gołębiowski, dr hab. D. Kozaryn, prof. US, dr hab. G. Kubski, dr M. Machura, dr I. Pałucka-Czerniak, ks. prof. dr hab. W. Przyczyna, dr hab. M. Rybka, dr hab. A. Sieradzka-Mruk, mgr I. Skrobak, dr J. Sławek, dr I. Winiarska-Górska, dr hab. K. Wojciechowska, prof. ChAT, dr hab. E. Woźniak, prof. UŁ, dr M. Wrześniewska-Pietrzak, dr K. Zagórska, dr hab. D. Zdunkiewicz-Jedynak, prof. UW.
Pierwszym punktem zebrania było zwiedzanie kościoła ewangelickiego Świętej Trójcy, które odbyło się dzięki uprzejmości ks. proboszcza Piotra Gasia. Ksiądz proboszcz zapoznał zebranych z historią kościoła i parafii. Uczestnicy zebrania otrzymali także na pamiątkę egzemplarze bogato ilustrowanej księgi jubileuszowej, omawiającej historię i architekturę tej niezwykłej klasycystycznej świątyni.
Po przejściu do sali parafialnej obrady rozpoczęto od komunikatów przewodniczącego Zespołu. Omawiając listopadową galę „Ambasador Polszczyzny”, ks. prof. W. Przyczyna wspominał prof. Walerego Pisarka, któremu zawdzięczamy powstanie Komisji (Zespołu) Języka Religijnego Rady Języka Polskiego. Przypomniał także okoliczności śmierci Profesora – chwilę przed planowanym wygłoszeniem laudacji poświęconej Jackowi Bocheńskiemu, który został uhonorowany tytułem Wielkiego Ambasadora Polszczyzny. Zmarłego Profesora uczczono minutą ciszy.
Inne komunikaty dotyczyły ostatniego XI Forum Kultury Słowa oraz pojawiających się jeszcze niekiedy kontrowersji wokół przekładów Biblii na gwary i slangi.
Następnie ks. przewodniczący przedstawił sprawozdanie z konferencji naukowej Język nabożeństw (28-30 IX, Żywiec), zorganizowanej przez Zespół Języka Religijnego RJP, Zakład Gramatyki Współczesnego Języka Polskiego i Onomastyki Instytutu Filologii Polskiej UAM w Poznaniu, Instytut Liturgiczny UPJPII i Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Została ona wsparta przez organy samorządowe miasta Żywca oraz gmin Ślemień i Świnna. Konferencja miała charakter interdyscyplinarny i międzywyznaniowy (udział językoznawców polonistów, bohemistów i rusycysty, teologów katolickich, prawosławnego i ewangelickiego oraz religioznawcy, socjologa i dydaktyka literatury polskiej – badaczy z 15 ośrodków polskich oraz 1 z Czech). Ogółem wygłoszono 27 referatów.
Podczas obrad poruszono między innymi rolę nabożeństw w popularyzacji Biblii. Jak wykazano, w dziejach języka polskiego to właśnie nabożeństwa umożliwiały wiernym kontakt z polszczyzną biblijną na najwyższym poziomie (przekłady J. Kochanowskiego i F. Karpińskiego), upowszechniały biblizmy. W czasie konferencji obszernie przedstawiono także nowe formy nabożeństw (innowacje gatunkowe drogi krzyżowej, droga światła, droga miłosierdzia) i związane z nimi nowe zjawiska językowe, odzwierciedlające różne tendencje w kulturze.
Kolejnym punktem obrad był referat dr hab. K. Wojciechowskiej, prof. ChAT: Veritas graeca, veritas latina et veritas confessionis na przykładzie staropolskich przekładów Listu Jakuba, w którym autorka przedstawiła polską recepcję XVI-wiecznych polemik wyznaniowych na temat kanoniczności Listu Jakuba.
Następnie dr hab. M. Rybka omówiła stan przygotowań do konferencji z cyklu Język religijny dawniej i dziś, zaplanowanej w Poznaniu na maj 2018 r., a poświęconej między innymi roli Kościołów chrześcijańskich w podtrzymywaniu polskości i kształtowaniu niepodległej Polski.
Z kolei ks. prof. W. Przyczyna, jako kierownik grantu, przedstawił projekt Słownika polskiej terminologii prawosławnej. Projekt ten nagrodzono w konkursie Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. W pracach bierze udział 4 członków Zespołu.
Następnym punktem obrad była prezentacja książki Nowa ewangelizacja. Język – teologia – kultura pod red. M. Nowak i W. Przyczyny, 13 tomu serii Teolingwistyka (Tarnów 2017). Omawiając inne kwestie wydawnicze, ks. przewodniczący zapowiedział, że wkrótce w serii Teolingwistyka ukaże się książka Język w liturgii.
Następnie jednogłośnie przyjęto protokół poprzedniego posiedzenia.
Na zakończenie w ramach wolnych wniosków ks. prof. W. Przyczyna przedstawił koncepcję współudziału w planowanej konferencji na temat ironii w tekstach religijnych i złożył zebranym życzenia świąteczne.
Protokołowała dr hab. Agnieszka Sieradzka-Mruk