Oświadczenie Rady Języka Polskiego w sprawie punktacji publikacji naukowych

Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN wyraża głębokie zaniepokojenie proponowaną w nowej ustawie o szkolnictwie wyższym taką koncepcją umiędzynarodowienia badań naukowych, wedle której byłyby preferowane publikacje w języku angielskim, a umniejszano by wagę tekstów naukowych publikowanych w języku ojczystym.

Tendencja do posługiwania się w nauce językiem angielskim jest uzasadniania i w ustawie, i w wypowiedziach Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego potrzebą pokazania dokonań badaczy polskich na arenie międzynarodowej. Ma to podstawy w odniesieniu do nauk ścisłych, lecz w obszarze humanistyki należałoby zachować pod tym względem szczególną ostrożność.

Pomniejszenie rangi upublicznianych po polsku wyników badań naukowych może spowodować marginalizowanie języka polskiego w nauce czy wręcz jego lekceważenie. A przecież to język ojczysty buduje narodową tożsamość, narodową kulturę, a więc i narodową naukę. Polonista, językoznawca, pedagog, filozof, prawnik, historyk, prowadząc badania w swojej dziedzinie wiedzy, opisują je przede wszystkim w języku narodowym. W obcojęzycznych publikacjach ważne tradycje i idee mogą być pomijane jako nieprzekładalne i z perspektywy globalnej nieistotne. 

Na niebezpieczeństwo związane z umniejszaniem w nauce wagi języków narodowych zwracano już uwagę w opublikowanej w 2014 roku Rezolucji Europejskiej Federacji Naukowych Instytucji do spraw Języka (EFNIL): „Tendencja do używania angielszczyzny w miejsce języków różnych krajów w badaniach naukowych i nauczaniu akademickim zmniejsza obszary użycia tych języków, spowalnia ich rozwój i w ten sposób zagraża zróżnicowaniu językowemu Europy, tak istotnemu dla różnorodności kulturowej i bogactwa naszego kontynentu”. Nacisk uczonych, by publikowali przede wszystkim w języku angielskim, może spowodować tendencję odwrotną do zamierzonej i ograniczyć efektowność polskiej humanistyki. 

Nie podważając zatem pożytków płynących z obecności polskich uczonych na międzynarodowej arenie naukowej, apelujemy o pozostawienie możliwości upubliczniania wyników badań w renomowanych polskich czasopismach, obecnie umieszczonych na liście B. Nie umniejszy to w żadnej mierze rangi polskiej nauki, a przeciwnie, przyczyni się do jej wszechstronniejszego rozwoju.

Warszawa, 25 czerwca 2018 roku