„Polszczyzna ludzi myślących (wciąż jeszcze)”

Postanowienie o zorganizowaniu – jak co roku – debaty z okazji Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego zapadło na posiedzeniu Prezydium Rady 23 stycznia 2017 r. Po zapoznaniu się z informacją o tym, że w tym roku Kancelaria Prezydenta RP nie zaplanowała debaty o języku polskim, podjęto decyzję o jej odbyciu poza Pałacem Prezydenckim, ale w terminie niekolidującym z obchodami prezydenckimi. Odbyła się ona w Poznaniu w Centrum Kultury Zamek. Jej organizatorami byli Prezydent Miasta Poznania Jacek Jaśkowiak (jednocześnie główny jej sponsor), Rektor Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN (jako koordynator merytoryczny) oraz Centrum Kultury Zamek w Poznaniu. Jej temat ustalony został przez Prezydium Rady. Do udziału w części panelowej zaproszono prof. Ewę Łętowską i prof. Halinę Zgółkową oraz prof. Jerzego Bralczyka, red. Grzegorza Miecugowa, Jerzego Radziwiłowicza i prof. Michała Rusinka. Wszystkie osoby zaproszenie przyjęły i w panelu uczestniczyły. Moderatorem dyskusji panelowej i otwartej był Przewodniczący Rady Języka Polskiego prof. Andrzej Markowski. Debata miała charakter otwarty i uczestniczyło w niej kilkaset osób z wielu ośrodków krajowych, a nawet z Chin, w tym kilkunastu członków Rady, a wśród nich większość członków jej prezydium.

Wszystkich powitał w imieniu Rady Języka Polskiego członek prezydium prof. Tadeusz Zgółka. Otwarcia obrad dokonał – na jego prośbę – Prezydent Jacek Jaśkowiak, który wyraził satysfakcję i radość samorządowych władz Poznania z tego, że debata została zorganizowana w tym mieście. Zapewnił też, że jego władze samorządowe są gotowe organizować i współfinansować podobne zdarzenia w następnych latach, a także ustanowić specjalne wyróżnienie dla osoby wskazanej przez Radę lub powołaną przez nią kapitułę.

Debata była na żywo transmitowana w sieci internetowej i tam jest dostępna oraz utrwalona w pełnej wersji audio i wideo http://platontv.pl/play/7219?layout=3&logopos=3&autoplay=false http://uam.platontv.pl/show/7217

Planowana jest też publikacja tekstów wystąpień.

„Zasłużony dla Polszczyzny”

W związku z przyznaniem przez Prezydenta RP nagrody „Zasłużony dla Polszczyzny” panu Wojciechowi Wenclowi publikujemy poniższe
votum separatum.

W dniu 12 października 2016 r. na posiedzeniu Kapituły Nagrody „Zasłużony dla Polszczyzny” zostały wyłonione, w tajnym głosowaniu, trzy kandydatury, które – zgodnie z regulaminem Nagrody – zostaną przedstawione Prezydentowi RP. Jedną z nich jest Wojciech Wencel, poeta i publicysta, zgłoszony przez Kancelarię Prezydenta RP.

My, niżej podpisani, mieliśmy okazję poznać kandydaturę p. Wojciecha Wencla dopiero na posiedzeniu kapituły, a zapoznać się z tekstami jego utworów dopiero po tym, jak to posiedzenie się zakończyło. Wnioski płynące z analizy jego tekstów uniemożliwiają nam rekomendowanie go do nagrody „Zasłużony dla Polszczyzny”. Nagroda ta bowiem – jak głosi p. 1, §1 Regulaminu – jest wyróżnieniem przyznawanym osobom mającym „szczególne zasługi w podnoszeniu świadomości językowej Polaków oraz w krzewieniu kultury języka polskiego – polszczyzny poprawnej, sprawnej, etycznej i estetycznej”, jej celem zaś jest – jak stanowi p. 1, §2 Regulaminu – „promocja języka polskiego jako wartości, ochrona języka polskiego jako nośnika tożsamości narodowej, kształtowanie świadomości językowej Polaków, zwiększenie zainteresowania językiem polskim oraz propagowanie dobrych wzorców językowych”.

Na tle poprzednich laureatów Nagrody – profesorów językoznawstwa, wielkich propagatorów dobrej i etycznej polszczyzny: Walerego Pisarka, Jana Miodka, Jadwigi Puzyniny i Jerzego Bartmińskiego, a także znakomicie władającej słowem i wypowiadającej się o roli słowa w komunikacji międzyludzkiej aktorki Anny Dymnej – Wojciecha Wencla nie można uznać za osobę, która przyczynia się do podnoszenia świadomości językowej Polaków. Nie udało nam się znaleźć wypowiedzi kandydata, które dotyczyłyby języka, które popularyzowałyby wiedzę o polszczyźnie, które wskazywałyby na rolę języka w życiu społeczeństwa. Znaleźliśmy za to bardzo zaangażowane politycznie teksty publicystyczne, które zaprzeczają idei etyki słowa: użyty w nich język zamiast łączyć, dzieli, jest nacechowany pogardą wobec osób myślących inaczej niż autor. Uważamy, że kandydat do nagrody „Zasłużony dla Polszczyzny” powinien stanowić wzorzec – posługiwać się językiem z szacunkiem, nie powodować ani pogłębiać już istniejących podziałów społecznych, nie wykluczać przez użycie języka nikogo z grona tych, którzy mówią po polsku. Polszczyzna laureata nagrody „Zasłużony dla polszczyzny” powinna łączyć, a nie dzielić, powinna pokazywać, że język jest wspólnym dobrem. Takiemu przekonaniu dał również wyraz Senat Rzeczypospolitej Polskiej w preambule do przyjętej jednogłośnie uchwały o ustanowieniu roku 2006 Rokiem Języka Polskiego. Naszym zdaniem teksty p. Wojciecha Wencla nie odznaczają się takimi cechami. Dlatego nie możemy podpisać protokołu, w którym rekomenduje się p. Wojciecha Wencla do nagrody Prezydenta RP „Zasłużony dla Polszczyzny”.

Jerzy Bralczyk, Katarzyna Kłosińska, Andrzej Markowski

Warszawa, dn. 18 października 2016 r.

Powyższe votum separatum poparli laureaci Nagrody z lat ubiegłych, członkowie Kapituły Nagrody:
Jerzy Bartmiński, Jan Miodek, Walery Pisarek, Jadwiga Puzynina.

Uwagi do projektu podstawy programowej MEN: JĘZYK POLSKI – SZKOŁA PODSTAWOWA – klasy IV-VIII

Uwagi

do projektu podstawy programowej MEN z 30 grudnia 2016 r.

JĘZYK POLSKI – SZKOŁA PODSTAWOWA – klasy IV-VIII

Opinia opracowana przez Zespół Dydaktyczny Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN

Czytaj więcej: Uwagi do projektu podstawy programowej MEN: JĘZYK POLSKI – SZKOŁA PODSTAWOWA – klasy IV-VIII

Oświadczenie Przewodniczącego RJP

W związku z licznymi nierzetelnymi informacjami, ukazującymi się na różnych portalach internetowych informuję, że Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN nie wydaje orzeczeń o dopuszczalności bądź niedopuszczalności imion nadawanych dzieciom w Polsce. Jedynym organem, który ma prawo odmowy przyjęcia oświadczeniu o wyborze imienia bądź imion dziecka jest kierownik urzędu stanu cywilnego (zgodnie z ustawą z dnia 28 listopada 2014 roku Prawo o aktach stanu cywilnego, art.59, ust.4). Rada Języka Polskiego wydaje jedynie opinie o formie imion proponowanych dla dzieci, najczęściej są to opinie dla USC, formułowane na ich prośbę.
W roku 2006, a więc ponad 10 lat temu, Rada zaopiniowała serię nowych imion pojawiających się w listach z USC i od rodziców, zob.: http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1132
Pod tym wpisem widnieje lista imion pozytywnie zaopiniowanych wówczas przez RJP,  a także akapit następujący:
Ponadto Rada przygotowała listę imion, których nadawania dzieciom rodziców narodowości polskiej i obywatelstwa polskiego się nie zaleca. Oto ona:

Abbadon, Akaina, Alexander, Alma, Andrzelika, Ardena, Arkhan, Bastian, Benjamin, Bhakti, Boromir, Brian, Carmen i Carmena, Chiara, Clea, Cynthia, Dajana, Emaus, Ewan, Herrada, Jaila, Joshua, Julka, Karla, Klea, Krystina, Kuba jako imię żeńskie, Lester, Lilith, Lorina, Majka, Malta, Martin, Martyn, Maxymilian, Maya, Merlin, Montezuma, Morena, Natasha, Nicol (żeńskie), Nicole (żeńskie), Nika, Nikol (żeńskie i męskie), Nikola (męskie), Ole, Opieniek, Pacyfik, Pakita, Poziomka, Radek, Rener, Ricardo, Sofia, Tea, Teonika, Tonia, Tupak, Una, Unka, Veronika,Victoria, Violeta i Violetta, Wilga, Wilk, William, Xymena.

Tak więc nie jest to żadna "lista imion zakazanych", gdyż w gestii RJP nie leży, jak pisałem, zakazywanie nadawania jakichkolwiek imion bądź dopuszczania ich do używania.
Artykuł przywołuje tylko listę tych imion niezalecanych, listę sprzed 10 lat. Nie używa się też w nim określenia "imiona zakazane" czy też "zabronione". Nie ma też żadnego komentarza do tej listy.
Sprawa nie jest więc nowa, od roku 2006 RJP nie podjęła żadnej nowej uchwały w sprawie imion, odpowiada tylko na szczegółowe pytania dotyczące poszczególnych kwestii związanych z imionami.

Prof. dr hab. Andrzej Markowski

Przewodniczący Rady Języka Polskiego 
przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk