"Język perswazji publicznej", red. Katarzyna Mosiołek-Kłosińska, Tadeusz Zgółka
Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2003
Książka dostępna w księgarniach
W dn. 11-13 października 2001 roku dyskutowano w Poznaniu o tym, czym jest perswazja językowa. Okazją po temu było IV Forum Kultury Słowa, zorganizowane przez Radę Języka Polskiego przy Prezydium PAN, przy współudziale Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej, Wyższej Szkoły Języków Obcych i Towarzystwa Kultury Języka.
W spotkaniu wzięło udział ponad sto osób; większość stanowili językoznawcy, lecz nie zabrakło psychologów, socjologów, politologów, specjalistów od retoryki i komunikowania społecznego. Ich głosy w dyskusji, podobnie jak teksty referatów, znalazły się tym tomie.
Zawiedzie się ten, kto będzie chciał sięgnąć po tę książkę po to, by uzyskać jednoznaczną odpowiedź na pytanie, czym jest perswazja językowa. Różnice stanowisk w rozumieniu kluczowego pojęcia zaznaczyły się bowiem już pierwszego dnia konferencji i wraz z rozwojem dyskusji stawały się coraz wyraźniejsze. Spierano się o status funkcji perswazyjnej i jej miejsce wśród innych funkcji językowych, o rolę środków językowych (i pozajęzykowych), służących jej realizowaniu, czy wreszcie - o sfery występowania tekstów, które jej służą. Jedni więc wyrażali pogląd, zgodnie z którym funkcja perswazyjna dominuje nad pozostałymi funkcjami tekstu, inni woleli ją uznać za odmianę funkcji impresywnej; część dyskutantów widziała obecność perswazji we wszystkich omawianych sferach - w polityce, w reklamie, w poezji, w Kościele, w szkole, w prawie i w słownikach; byli jednak i tacy, którzy przekonywanie w reklamie i polityce woleli nazywać wyłącznie manipulacją, w Kościele - nauczaniem, a w edukacji - dydaktyką. Kontrowersje budził także zakres stosowania pojęć pokrewnych perswazji - manipulacja, agitacja, demagogia czy propaganda.
I właśnie ta różnorodność poglądów pozwoliła na przyjrzenie się perswazji z różnych perspektyw. Doświadczyli tego uczestnicy IV Forum Kultury Słowa, mamy nadzieję, że doświadczą tego także Czytelnicy. Organizatorzy w tym właśnie chcieliby widzieć wartość podstawową i nadrzędną wydarzenia, jakim było IV Forum Kultury Słowa, i tomu, który zawiera materiały na to Forum przygotowane.
Forum mogło się odbyć dzięki wsparciu, jakiego organizatorzy, czyli Rada Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, doświadczyli ze strony współorganizatorów i sponsorów. Współorganizatorami były dwie uczelnie: Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w Warszawie i Wyższa Szkoła Języków Obcych w Poznaniu oraz Towarzystwo Kultury Języka. Roli sponsora podjął się Polski Koncern Naftowy ORLEN, obok wsparcia finansowego ze strony Ministerstwa Kultury. Patronat medialny nad obradami sprawowała redakcja „Gazety Wyborczej”. Wszystkim tym życzliwym pomocnikom uczestnicy Forum wyrażają głęboką wdzięczność.
Katarzyna Mosiołek-Kłosińska, Tadeusz Zgółka
***********************************************************************
SPIS TREŚCI
Jerzy BRALCZYK
Perswazja w tekstach politycznych - wprowadzenie do dyskusji..............................105
Krystyna SKARŻYŃSKA
Perswazja w tekstach politycznych - spojrzenie psychologa...................................109
Mirosław KARWAT
Perswazja w tekstach politycznych - spojrzenie politologa......................................112
Marek CZYŻEWSKI
Perswazja w tekstach politycznych - spojrzenie socjologa......................................122
Perswazja w tekstach politycznych - DYSKUSJA...........................................................129
Perswazja w tekstach politycznych - ODPOWIEDZI.......................................................140
Julian KORNHAUSER
Funkcja perswazyjna w polskiej poezji lat dziewięćdziesiątych.................................149
DYSKUSJA.............................................................................................................158
ODPOWIEDZI..........................................................................................................162
Józef PORAYSKI-POMSTA, Halina ZGÓŁKOWA
Edukacyjna wartość perswazji..........................................................................163
Radosław PAWELEC
Perswazja w słownikach...................................................................................171
Tadeusz ZGÓŁKA, Maciej ZIELIŃSKI
Perswazja w języku prawnym i prawniczym.........................................................182
DYSKUSJA.............................................................................................................190
ODPOWIEDZI.........................................................................................................199