Posiedzenie odbyło się 19 XI 2009 r. w Krakowie. Spośród członków Komisji obecnych było czternaście osób, w tym jeden członek honorowy, nieobecnych – siedem osób.
Obecni członkowie Komisji:
prof. dr hab. M. Kucała (członek honorowy); pozostali członkowie w porządku alfabetycznym: dr K. Czarnecka, red. K. Gołębiowski, ks. dr P. Holc, dr J. Koleff-Pracka, dr D. Kozaryn, dr hab. S. Koziara prof. UP, prof. dr hab. S. Mikołajczak, prof. dr hab. R. Przybylska, ks. dr hab. W. Przyczyna prof. PAT, dr A. Sieradzka-Mruk, dr hab. K. Skowronek prof. AGH, prof. dr hab. E. Umińska-Tytoń, prof. dr hab. M. Wojtak.
Nieobecni członkowie Komisji (w porządku alfabetycznym): dr E. Kucharska-Dreiss, dr M. Makuchowska, dr hab. B. Matuszczyk prof. UG, ks. dr hab. P. Mazanka prof. UKSW, dr I. Pałucka-Czerniak, ks. dr J. Tofiluk, dr hab. D. Zdunkiewicz-Jedynak. Nieobecność dr E. Kucharskiej-Dreiss, dr hab. B. Matuszczyk prof. UG, ks. dr. hab. P. Mazanki prof. UKSW, dr I. Pałuckiej-Czerniak, ks. dr J. Tofiluka oraz dr hab. D. Zdunkiewicz-Jedynak była usprawiedliwiona.
Obecni członkowie Koła Współpracowników Komisji (w porządku alfabetycznym): dr P. Binek, dr A. Gomola, dr J. Kamieniecki, dr A. Kominek, ks. dr Z. Krzyszowski, dr hab. G. Kubski prof. UZ, dr M. Nowak, ks. dr hab. H. Sławiński, dr J. Szarlej, s. dr A. Walulik, dr hab. E. Woźniak.
Posiedzenie rozpoczęło się od komunikatów przewodniczącego ks. prof. W. Przyczyny dotyczących listopadowego posiedzenia Rady Języka Polskiego, Forum Kultury Słowa, które odbędzie się w 2010 r. w Rzeszowie, oraz informacji na temat stopni naukowych uzyskanych w ostatnim czasie przez członków Koła Współpracowników Komisji.
Następnie odbyła się prezentacja najnowszych publikacji członków Komisji i Koła: monografii prof. S. Koziary Tradycyjne biblizmy a nowe przekłady Pisma Świętego, dr. A. Kominka Metafory prawa moralnego w dyskursie religijno-etycznym oraz pracy zbiorowej Jan Paweł II – Odnowiciel Mowy Polskiej pod red. prof. S. Mikołajczaka i dr M. Wrześniewskiej-Pietrzak.
Kolejnym punktem obrad było przyjęcie (jednogłośne) do Koła Współpracowników dr B. Drabik i mgr K. Jarzyńskiej z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Następnie zebrani również jednogłośnie przyjęli protokół ostatniego posiedzenia.
Z kolei prof. S. Koziara przedstawił sprawozdanie z promocji książki Polszczyzna biblijna. Między tradycją a współczesnością. Jest to zbiór materiałów z sesji naukowej, która odbyła się w Gródku nad Dunajcem w 2006 roku; stanowi on szóstą pozycję w wydawanej przez Komisję serii Teolingwistyka.
Natomiast prof. R. Przybylska omówiła zorganizowaną również przez Komisję konferencję Język w liturgii (wrzesień 2009, Krzeszowice). Jak podkreśliła, konferencja cieszyła się dużym zainteresowaniem językoznawców i teologów. Za bardzo pozytywny fakt trzeba uznać obecność tłumaczy, z bp. S. Cichym na czele, którzy z ramienia Konferencji Episkopatu Polski przygotowują nowe wydanie Mszału rzymskiego.
Ożywiona dyskusja towarzyszyła planom organizowania następnej konferencji w 2011 roku. Padły następujące propozycje tematów: język nabożeństw (jako dopełnienie tematu: język w liturgii), definicje języka religijnego, język kazań, reklamy religijnej, listów pasterskich. W głosowaniu większość, czyli dziesięć osób, opowiedziała się za tym ostatnim tematem, który po modyfikacji brzmi Język oficjalnych wypowiedzi Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce. Osiem osób głosowało za wybraniem tematu dotyczącego języka nabożeństw.
W następnej części obrad zebrani zapoznali się z folderem prezentującym działalność Komisji, wydanym z okazji 10-lecia jej istnienia.
Z kolei ks. przewodniczący profesor W. Przyczyna omówił dalsze plany wydawnicze Komisji. Przypomniał, że w przygotowaniu są tomy Funkcje wypowiedzi religijnych oraz Dyskurs religijny w mediach. Ponadto do druku złożona jest książka dr. A. Gomoli Bóg kobiet. Studium językoznawczo-teologiczne, a planuje się wydanie monografii prof. M. Wojtak Współczesne modlitewniki wobec przeobrażeń dyskursu religijnego.
Następnie odbyła się dyskusja nad problemami ortograficznymi, którą prowadziła dr A. Sieradzka-Mruk. Omawiana problematyka dotyczyła kryteriów ustalenia tego, co wchodzi w skład nazwy własnej w przypadku połączenia wielowyrazowego, oraz zachowania statusu nazwy własnej w liczbie mnogiej. Dyskutowano nad następującymi zagadnieniami:
1. Czy wyrazy święty, błogosławiony, sługa Boży w połączeniu z imionami własnymi należy zapisywać wielką czy małą literą w liczbie mnogiej, np. Święci/święci Piotr i Paweł?
Czy inaczej zapisywać przypadkowe zestawienie nazw osób świętych, a inaczej ich względnie utrwalone połączenia, np. Święci Cyryl i Metody, ale święci Krzysztof i Mateusz? Zastanawiano się, czy połączenia takie, jak Święci Cyryl i Metody, Święci Joachim i Anna, Święte Perpetua i Felicyta są w całości nazwami własnymi.
Zdania zebranych były podzielone – równa liczba głosów (tzn. osiem) padła za zapisem wielkimi literami w każdej sytuacji i równa liczba głosów za zróżnicowaniem pisowni ze względu na stopień utrwalenia połączenia.
2. Jaki powinien być zapis, jeśli pomiędzy wyrazem święty (błogosławiony) a imieniem znajduje się rzeczownik typu brat, siostra, ojciec, matka, ksiądz, papież, np. święty brat Albert Chmielowski czy Święty Brat Albert Chmielowski?
Komisja uznała, że wielką literą należałoby zapisywać połączenia utrwalone, Błogosławiona Matka Teresa z Kalkuty, ale święta matka Teresa z Avili.
3. Jaki jest status (i związana z tym pisownia) określeń typu biskup, kapłan, diakon, męczennik, wyznawca, dziewica, wdowa umieszczanych po imieniu świętego, głównie w kalendarzach liturgicznych, np. Święty Stanisław Biskup i Męczennik czy Święty Stanisław biskup i męczennik (ewentualnie w tym ostatnim zapisie po przecinku). Komisja przychyliła się do zdania, że nie są to przydomki, ale dopowiedzenia apelatywne, a w związku z tym powinny być zapisywane małą literą (w odróżnieniu od rzeczywistych skonwencjonalizowanych przydomków, jak Paweł Diakon czy Święty Maksym Wyznawca).
4. Czy określenie zawsze dziewica występujące po imieniu Maryja (np. w Confiteor) ma charakter tytułu (elementu nazwy własnej) czy dopowiedzenia, zatem Maryja Zawsze Dziewica; Maryja, zawsze dziewica czy może Maryja zawsze Dziewica?
Zdania zebranych były znów podzielone, niewielką większością głosów (dziewięć przeciwko siedmiu) zwyciężyła wersja Maryja, zawsze dziewica.
5. Czy w liczbie mnogiej pisać Aniołowie Stróżowie czy aniołowie stróżowie, biorąc pod uwagę zapis w liczbie pojedynczej Anioł Stróż?
Komisja przychyliła się do zdania, że wspomniane połączenie powinno być zapisywane wielkimi literami.
6. Jak zapisywać wyrażenie Najświętsze Serce Jezusa jako przedmiot kultu?
Komisja uznała za właściwy zapis wielkimi literami.
Po dyskusji, w ramach wolnych wniosków dr M. Nowak przekazała zaproszenie na konferencję Wokół religii i jej języka organizowaną przez PAN i UW (Warszawa 2010).
Na zakończenie obrad zebrani wysłuchali wykładu dr. A. Gomoli Wyobrażenia Boga w teologii feministycznej i ich konsekwencje teologiczne, w którym autor m.in. przedstawił szczególną metaforykę wspomnianych tekstów (np. ujęcie Boga jako matki, a nie ojca) odbiegającą od tradycyjnego dyskursu religijnego.
Protokołowała Agnieszka Sieradzka-Mruk
Kraków, 23 XI 2009 r.