27-28 września 2014 we Florencji (Accademia della Crusca) odbyła się XII doroczna konferencja Europejskiej Federacji Narodowych Instytucji na rzecz Języka (EFNIL) skupiająca przedstawicieli narodowych instytucji językoznawczych ze wszystkich krajów Europy. Polską delegację stanowili: prof. dr hab. Anna Dąbrowska (UWr) i prof. dr hab. Władysław Miodunka (UJ). Tematem konferencji było „Użycie języków w nauczaniu uniwersyteckim i badaniach naukowych w przeszłości, obecnie i w przyszłości”. Podczas zgromadzenia ustalano ostateczne brzmienie „rezolucji florenckiej”, poświęconej użyciu języków w nauczaniu uniwersyteckim i badaniach naukowych w Europie.
Rezolucja Europejskiej Federacji Narodowych Instytucji na rzecz Języka (EFNIL-u)
Użycie języka w dydaktyce uniwersyteckiej i badaniach naukowych
Florencja, wrzesień 2014
Obecnie w całej Europie daje się zauważyć rosnąca tendencja do użycia języka angielskiego jako języka dydaktyki i badań naukowych.
Tendencja ta jest silniejsza w naukach ścisłych niż w humanistycznych. W naukach ścisłych wzmaga się dążenie do prowadzenia polityki „tylko język angielski” w publikacjach naukowych oraz podczas konferencji międzynarodowych (a nawet krajowych – w sensie narodowych). W takich sytuacjach nie ma wątpliwości, że komunikacja międzynarodowa przebiega na korzyść języka angielskiego kosztem pozostałych języków.
Sytuacja jest podobna w naukach społecznych i humanistycznych. Wygląda na to, że w krajach nieanglojęzycznych dążenie, by być częścią międzynarodowej społeczności naukowej, wymusza użycie języka angielskiego, nie narodowego. Ta wzrastająca tendencja jest bardzo realnym zagrożeniem językowym, poznawczym i kulturowym. Język angielski nie jest neutralnym i uniwersalnym środkiem komunikacji. Jego dominacja, a nawet jego wyłączne użycie sprawia, że ważne tradycje, idee i metody rozwinięte w innych językach są ignorowane lub zapominane. Ponadto główny nurt różnych dyscyplin decydujący o tematach i zagadnieniach uważanych za najistotniejsze może łatwo zostać zdominowany przez osoby
z krajów anglojęzycznych, co z kolei odzwierciedla się w finansowaniu nauki w innych krajach.
- EFNIL, stowarzyszenie głównych instytucji dotyczących oficjalnych języków różnych krajów europejskich, z głęboką troską obserwuje współczesną tendencję do używania języka angielskiego jako języka dydaktyki uniwersyteckiej w krajach nieanglojęzycznych. Tendencja do używania angielszczyzny w miejsce języków różnych krajów w badaniach naukowych i nauczaniu akademickim zmniejsza obszary użycia tych języków, spowalnia ich rozwój i w ten sposób zagraża zróżnicowaniu językowemu Europy, tak istotnemu dla różnorodności kulturowej i bogactwa naszego kontynentu.
- EFNIL w pełni uznaje praktyczną stronę używania języka angielskiego jako języka pomocniczego w komunikacji między uczonymi i studiującymi, którzy nie mają innego języka wspólnego. Wpływa to jednak ujemnie na użycie zredukowanego języka angielskiego jako dominującego lub jedynego języka nauczania i publikacji
w odmiennym (niż angielski) otoczeniu językowym, co z kolei degraduje te języki
i powoduje ich stopniowe nieprzystosowanie do użycia w dyskursie naukowym. Nie trzeba dodawać, że powoduje to dodatkowy wysiłek u nauczycieli i innych osób uczących, jak i u studentów, których kreatywność może zostać zahamowana. - EFNIL uznaje zalety używania języka angielskiego jako międzynarodowego środka komunikacji, szczególnie w naukach ścisłych, w których nawet uproszczona forma angielszczyzny może być pomocna w tłumaczeniu innych międzynarodowych semiotycznych systemów komunikacji, takich jak wyrażenia matematyczne, tabele, wzory chemiczne i oznaczenia graficzne. Jednak nie można odstąpić od użycia innych języków – poza językiem angielskim – na tych polach, ponieważ wiąże się to
z rozwijaniem w tych językach dyskursu naukowego na wysokim poziomie oraz
z upowszechnianiem problemów naukowych wśród szerokiej publiczności. - EFNIL apeluje do uczonych różnych krajów europejskich, by kultywowali dwujęzyczność zawodową, używając zarówno języka angielskiego, jak i swojego języka ojczystego w nauczaniu i publikacjach, szczególnie przy zwracaniu się do innych uczonych, studentów i szerokiej publiczności posługujących się tym samym językiem. W szczególności dotyczy to nauk humanistycznych i społecznych. W takich wypadkach uczeni powinni używać swojego języka ojczystego i dodatkowo języka właściwego dla ich obszaru badań. Nie ma potrzeby całkowitego eliminowania angielszczyzny, powinno się jednak rozważyć używanie tego języka jako drugiego w odniesieniu do pokazywania ważnych wynalazków i argumentów.
- EFNIL apeluje zatem do władz akademickich i politycznych w krajach nieanglojęzycznych, by jak najpoważniej zachęciły nauczycieli i studentów do stosowania języków narodowych w badaniach naukowych i dydaktyce.