Oświadczenie Rady Języka Polskiego w związku z przymiotnikiem „paralimpijski”
Na stronie www.sport.tvp.pl ukazał się artykuł pt. „Ważna zmiana lingwistyczna. Przymiotnik «paraolimpijski» zamienia się w «paralimpijski»” (7 XII 2022 r.; dostęp 7 VII 2023 r.), w którym została podana informacja, że forma „paralimpijski” była konsultowana z Radą Języka Polskiego (cyt.: „Musimy jednak iść z duchem czasu i dopasowywać się do tego, co narzucają rozwiązania międzynarodowe. Nie cieszymy się z tego, bo wprowadzanie zmian językowych jest trudne i długotrwałe. Zasięgaliśmy nawet opinii Rady Języka Polskiego i otrzymaliśmy informację, że język jest żywy i ewoluuje – dodał Szeliga”).
W związku z tym Rada Języka Polskiego oświadcza, że nikt nigdy nie zwrócił się do niej z prośbą o opinię o słowie „paralimpijski”, a gdyby o taką opinię poproszono, to byłaby ona negatywna. Forma „paralimpijski” jest bowiem błędna – niezgodna zarówno z polskim systemem językowym, jak i z tradycją. Cząstkę „para-” dodaje się do pełnych wyrazów, np. „parapsychologia”, „parabank”, „paramilitarny”, „paramedyczny”, a forma „paraolimpijski” – używana od dziesięcioleci – funkcjonuje w związku z wyrazami „paraolimpiada”, „paraolimpijczyk”, „paraolimpijka” (czy także i te miałby zostać zmienione?). Należy zatem z ubolewaniem przyjąć fakt, że Polski Komitet Paraolimpijski zmienił nazwę na Polski Komitet Paralimpijski.
Dziwi nas argument o konieczności zmiany nazwy (utrwalonej w języku i zgodnej z jego systemem) na przypominającą obcojęzyczną ze względu na wymagania instytucji międzynarodowych. Nie ma takiej instytucji – ani w Polsce, ani za granicą – która miałaby prawo, by wymagać dokonywania takich zmian.
W czerwcu 2023 roku nakładem wydawnictw Polskiej Akademii Nauk ukazała się publikacja „Ty mówisz – ja czuję. Dobre słowo – lepszy świat” pod redakcją członków Zespołu Retoryki i Komunikacji Publicznej RJP: Mateusza Adamczyka, Agaty Hąci, Ewy Kołodziejek, Barbary Sobczak i Rafała Zimnego. Praca jest pokłosiem kampanii społeczno-edukacyjnej RJP o tym samym tytule, prowadzonej przez członków Zespołu Retoryki i Komunikacji Publicznej RJP w latach 2021–2022. Autorami miniflietonów opublikowanych w pracy są członkowie Rady Języka Polskiego i jej zespołów problemowych. Teksty zilustrowali artyści oraz studenci Wydziału Sztuki i Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie i studenci Akademii Sztuki w Szczecinie. Publikacja jest dostępna TU. |
„Ty mówisz – ja czuję. Dobre słowo – lepszy świat” to hasło przewodnie społecznej kampanii Rady Języka Polskiego mającej na celu zwrócenie uwagi na jakość komunikacji publicznej i prywatnej. Chcieliśmy uzmysłowić naszym odbiorcom, że język, którego używamy, tworzy świat, w jakim żyjemy, że patrzymy na rzeczywistość przez pryzmat słów, że wszystko, co wokół nas, jest opisane, nazwane. Chcieliśmy też pokazać, jak język wpływa na relacje między ludźmi i jak niefortunnie dobranym słowem można zranić drugiego człowieka. (...)
Chcieliśmy odbiorcom naszej kampanii pokazać moc słów, ich siłę sprawczą. Chcieliśmy uzmysłowić, że słowem można uszczęśliwić i zranić, że słowa mogą nagradzać i niszczyć. Że nie można rzucać słów na wiatr, tylko trzeba brać za nie odpowiedzialność. Chcieliśmy też pokazać, że wszystko można powiedzieć językiem adekwatnym do sytuacji i stosownym wobec osoby, do której się zwracamy. Po prostu traktować innych tak, jak sami chcielibyśmy być traktowani. Być uważnym i empatycznym, bo tego też oczekujemy od swoich rozmówców. (...)
Tytuł kampanii (i niniejszej publikacji) pokazuje, że słowa służą nie tylko do przekazywania wiadomości, lecz także do budowania dobrych stosunków między ludźmi. Językowa komunikacja polega na wymianie i wzajemności, a słowa żyją dzięki ludziom i między ludźmi, a nie obok nich. Od tego, jak będziemy rozmawiać i jakich słów używać, zależy to, jak się nam będzie żyło.
(ze Słowa wstępu)
Publikujemy program konferencji XIII Forum Kultury Słowa „Świadomość językowa dawniej i dziś”, która odbędzie się 19–21 kwietnia 2023 r. w Zielonej Górze. Organizatorami konferencji są: Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN, Uniwersytet Zielonogórski oraz Fundacja PRO.PL.
Zapraszamy do uczestnictwa w tegorocznej debacie z okazji Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego, organizowanej już po raz siódmy we współpracy z Prezydentem Miasta Poznania. Wydarzenie odbędzie się 21 lutego o godz. 17.00 w poznańskim Centrum Kultury Zamek. Będzie miało ono formułę hybrydową. Transmisję online debaty można obejrzeć TU.
O tym, jak wojna w Ukrainie wpływa na polszczyznę i nie tylko, rozmawiać będą: prof. dr hab. Jerzy Bralczyk (językoznawca, członek RJP), dr hab. Michał Rusinek (literaturoznawca, członek RJP), dr hab. Jarosław Michałowski (psycholog) oraz dr Piotr Andrusieczko (dziennikarz). Spotkanie będzie moderowane przez poznańską językoznawczynię prof. dr hab. Halinę Zgółkową.
Wstęp na debatę jest bezpłatny, ale obowiązują wejściówki, które można odebrać w kasie CK Zamek od 10 lutego 2023 r. Rezerwacja telefoniczna, również od 10 lutego, pod numerem telefonu 61 64 65 260 (codziennie w godz. 10–21). Liczba miejsc jest ograniczona.
Debata będzie tłumaczona na polski język migowy.
Template for J! 3.5 by Mateusz P