II posiedzenie Zespołu Języka Polskiego poza Granicami Kraju
Odbyło się w dniu 22.06.2015 r.
Zebranie odbyło się według następującego porządku:
1. Otwarcie posiedzenia.
2. Wręczenie powołań na członków Zespołu na drugą kadencję.
3. Podsumowanie naukowe 1. kadencji i plany na 2. kadencję.
4. Referat dr. hab. Michała Głuszkowskiego pt. Społeczne i językowe zróżnicowanie polskich wspólnot w państwach bałtyckich.
5. Dyskusja na temat referatu.
6. Wolne wnioski.
7. Zamknięcie posiedzenia.
W punkcie 3. (podsumowanie naukowe prac w 1. kadencji) głos zabrał przewodniczący Zespołu, prof. dr hab. W. Miodunka, i wymienił następujące prace: zebrania naukowe z referatami (prof. Laskowski – o nauce języka polskiego wśród dzieci, prof. Praszałowicz – o szkolnictwie polonijnym w Wielkiej Brytanii, prof. Karaś – o języku polskim na dawnych Kresach Wschodnich, prof. Sękowska – omówienie książki „Język emigracji polskiej w świecie”). Poza tym w czasopiśmie „LingVaria” ukazało się 6 artykułów poświeconych bilingwizmowi polsko-obcemu oraz przygotowywany jest zeszyt 8/2015 „Poradnika Językowego”, w którym znajdą się artykuły poświęcone różnym aktualnym zagadnieniom języka polskiego w świecie. Na stronie internetowej Rady Języka Polskiego znalazła się bibliografia badań nad bilingwizmem przygotowana przez prof. W. Miodunkę. W planach jest przygotowanie takiej bibliografii do badań języka polskiego w świecie.
W dyskusji do sprawozdania dodano jeszcze następujące dokonania: przygotowanie numeru czasopisma „Postscriptum” poświęconego polonistyce w Bułgarii; zorganizowanie na Uniwersytecie Śląskim konferencji o bilingwizmie (prof. J. Tambor); artykuły o nauczaniu języka polskiego jako obcego w pracy „Błąd w glottodydaktyce”, t. XXIII w cyklu „Kształcenie polonistyczne cudzoziemców”, pod red. G. Zarzyckiej. Prof. J. Tambor wspomniała o otwarciu nowego Centrum Studiów Polskich w Chinach (w Shenyang). Na Uniwersytecie Wrocławskim są opracowywane ćwiczenia dla Polaków w Niemczech, którzy chcą podtrzymać znajomość języka polskiego. Na Uniwersytecie Śląskim są przygotowywane filmy dla Polonii w Brazylii.
Do tematów nowych, które należy podjąć w obecnej kadencji, prof. W. Miodunka zaliczył:
a) ochronę języków narodowych w edukacji;
b) stan dialektów i gwar w skupiskach polonijnych;
c) szkolnictwo polskie poza granicami.
Następnie referat pt. Społeczne i językowe zróżnicowanie polskich wspólnot w państwach bałtyckich wygłosił dr hab. Michał Głuszkowski.
Główne zagadnienia poruszane w referacie to: liczebność mniejszości w państwach bałtyckich; status mniejszości (narodowej, etnicznej); mniejszość rosyjska; staroobrzędowcy; liczebność Polaków w państwach bałtyckich według statystyk. Następnie referent wskazał cechy wspólne oraz różnice między Litwą, Łotwą i Estonią w następujących wymiarach: proporcje ludności; różnice historyczne; sytuacja społeczno-ekonomiczna; typy dwujęzyczności (polsko-lokalna, polsko-rosyjska); trójjęzyczność w różnych konfiguracjach; zapotrzebowanie na język polski.
W dalszej kolejności autor skupił się na przedstawieniu sytuacji Polaków w Estonii jako populacji najmniej zbadanej. Wskazał następujące zagadnienia: skupiska Polaków; liczebność; stara i nowa Polonia w Estonii; stosunek do języka estońskiego; migracje wewnątrz ZSRR; formy aktywności społeczno-kulturalnej; relacje z placówkami dyplomatycznymi.
W części końcowej zostały przedstawione kwestie problemowe takie jak: ustalanie liczebności mniejszości narodowych i etnicznych; znajomość języka rosyjskiego a lokalne języki państwowe; stara i nowa Polonia; stan badań: historia czy współczesność; ekologia językowa i polityka językowa; perspektywy badawcze.
W dyskusji zwrócono uwagę na następujące kwestie: uporządkowanie terminologii w obrębie badań (J. Tambor); kwestia normy w opisywanych językach (A. Dąbrowska); kwestie trójjęzyczności (A. Seretny); traktowanie języka mieszanego (W. Miodunka).
W wolnych wnioskach przewodniczący Zespołu zaproponował, aby następne posiedzenie odbyło się w październiku 2015 r. i było poświecone nowym technologiom w promocji języka polskiego oraz w szkolnictwie polonijnym.
Protokołowała prof. dr hab. Elżbieta Sękowska