Pożegnanie Jerzego Pilcha

29 maja 2020 roku zmarł Jerzy Pilch: znakomity pisarz, publicysta, felietonista i dramaturg, członek Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN w latach 1996–1998, laureat wielu nagród, m.in. Nagrody Literackiej Nike za powieść „Pod Mocnym Aniołem” (2001) i Paszportu Polityki za „Bezpowrotnie utraconą leworęczność” (1998). Był jednym z największych współczesnych stylistów, który potrafił nawet to, co z pozoru banalne, przemienić w literaturę najwyższej próby. Jako czytelnik stosował zasadę pierwszego zdania: jeśli go urzekło – czytał dalej. Sam był mistrzem takich zdań i sformułowań, które weszły do języka polskiego na zawsze: wszyscy mówimy Pilchem, choć nie wszyscy zdajemy sobie z tego sprawę. Choć zabrzmi to trywialnie i z pewnością nie będzie w stylu Jerzego Pilcha, jego śmierć to wielka strata dla polskiej literatury. Ma ona jednak tę przewagę nad literaturami innych krajów, że miała swojego Pilcha.

dr hab. Michał Rusinek

 

Pożegnanie prof. Macieja Zielińskiego

Z ogromnym smutkiem i żalem przyjęliśmy wiadomość o śmierci

profesora Macieja Zielińskiego

członka Rady Języka Polskiego w latach 1999–2020, członka Prezydium RJP (2003–2020), wiceprzewodniczącego Rady (2011–2018).

Profesor Maciej Zieliński był teoretykiem prawa, absolwentem i długoletnim pracownikiem Uniwersytetu Adama Mickiewicza, a przez ostatnie trzy i pół dekady – także wykładowcą Uniwersytetu Szczecińskiego. Przez Uniwersytet Łódzki został uhonorowany doktoratem honoris causa. Jego praca badawcza skupiała się na wykładni prawa – jako wybitny specjalista w tej dziedzinie wszedł w skład Zespołu do spraw Przygotowania Ostatecznej Redakcji Projektu Konstytucji.

Jako niestrudzony propagator współpracy prawników z językoznawcami przyczynił się do powstania, w ramach RJP, integrującego oba środowiska Zespołu Języka Prawnego, której przez wiele lat był przewodniczącym. Od lat głosił potrzebę edukacji prawnej Polaków oraz edukacji językowej prawników. Dzięki Jego osobistemu zaangażowaniu do programu studiów na niektórych wydziałach prawa i administracji wprowadzono zajęcia z kultury języka polskiego. Od lat zabiegał także o to, by, w ramach edukacji szkolnej propagować wiedzę o języku prawnym będącą elementem kształtowania świadomości prawnej obywateli.

Będzie nam brakowało szczerej życzliwości, którą wszystkich otaczał, i przenikliwej mądrości, którą cechowały się Jego wypowiedzi.

Członkowie Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN

Prof. Maciej Zieliński był nie tylko jej członkiem, ale także przez ostatnich kilka kadencji wiceprzewodniczącym prezydium, a także założycielem i przewodniczącym Zespołu Języka Prawnego. Jest to Zespół skupiający najwybitniejszych badaczy i popularyzatorów języka prawnego. Zasługą Profesora było nie tylko kierowanie nim, ale uczynienie z niego jednego z najważniejszych zespołów realizujących statutowe zadania Rady.

Jako badacz i nauczyciel akademicki kontynuował tradycje polskiej szkoły prawników o zainteresowaniach daleko wykraczających poza tradycyjne dziedziny nauk o państwie i prawie. Wyrósł w poznańskim środowisku teoretyków tej miary, co Kazimierz Ajdukiewicz, Czesław Znamierowski czy Zygmunt Ziembiński. To oni wychowali specjalistę zainteresowanego filozofią, zwłaszcza etyką, ekonomią i socjologią, a nade wszystko logiką stosowaną zwaną przez K. Ajdukiewicza pragmatyczną. A potem on wychowywał w tym duchu swoich uczniów i następców, zrazu w Poznaniu, a jednocześnie w Szczecinie.

Ta rozległość zainteresowań imponowała nam, członkom Rady Języka Polskiego, a jemu ułatwiała funkcjonowanie w jej ramach jako tego, do którego zawsze mogliśmy się zwrócić z pytaniami o stosowność tego, co mówimy lub piszemy, a zwłaszcza o to, czy jest to wystarczająco precyzyjne i czy wyklucza niepożądane interpretacje – nie tylko prawne. Wspominamy go także jako tego, który przestrzegał nas przed mieszaniem porządków stylistycznych: języka potocznego, prawniczego i prawnego.

Jednym z jego fundamentalnych osiągnięć jest tekst obecnie obowiązującej Konstytucji Rzeczypospolitej. Przez cały czas przygotowywania tego tekstu Profesor czuwał nad tym, aby był to dokument godny rangi najwyższego źródła prawa w demokratycznej Polsce. Oczywiście będziemy się starali w ramach Rady kontynuować tę rolę, jaką nauczył nas realizować Profesor Maciej Zieliński. Ale łatwo nam bez niego nie będzie, zwłaszcza kiedy będziemy widzieli, że w salach posiedzeń w Pałacu Staszica jego tradycyjne miejsce jest puste.

Tadeusz Zgółka

Kontakt w czasie pandemii

Od 16 marca do odwołania biuro Rady Języka Polskiego pracuje zdalnie. Bardzo prosimy o kontakt mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..

 

Debata z okazji Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego „Język a wykluczenie”

W przeddzień Międzynarodowego Dnia Jezyka Ojczystego po raz czwarty w Poznaniu odbyła się debata językowa, w tym roku poświęcona zagadnieniu dyskryminacji i stereotypizacji za pomocą języka. Jako paneliści w dyskusji wzięli udział: Jacek Dehnel, prof. Danuta Krzyżyk, prof. Inga Iwasiów oraz dr Margaret Ohia-Nowak. Moderatorką debaty była prof. Ewa Kołodziejek. Dyskusje koncentrowały się wokół mechanizmów językowego wykluczania ze względu na płeć, orientację seksualną, pochodzenie etniczne, religię, wyznanie, światopogląd, niepełnosprawność. Towarzyszyły im refleksje na temat niewłaściwego pojmowania kategorii „obcości” i „swojskości” oraz tego, w jaki sposób manifestuje się ono w różnych sferach języka – fonetycznej, gramatycznej czy leksykalnej. Ważnym punktem wydarzenia była inauguracja kampanii społecznej RJP „Ty mówisz – ja czuję. Dobre słowo – lepszy świat”, której celem jest aktywna edukacja na temat etyki słowa i tym samym przeciwdziałanie przemocy werbalnej w różnych przestrzeniach społecznych.

Organizatorami debaty był Urząd Miasta Poznania, Centrum Kultury Zamek oraz Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN.

Zapraszamy do obejrzenia relacji z debaty dostepnej na Facebooku UM Poznania: https://www.facebook.com/Poznan/videos/201622384288807/.

fot. CK ZAMEK