Rada Języka Polskiego

Zrealizowano ze Środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Oświadczenie Prezydium RJP ws. opinii językowej o słowie „Murzyn”

Oświadczenie Prezydium Rady Języka Polskiego w sprawie opinii językowej o słowie Murzyn

W związku z pojawiającymi się w mediach informacjami i artykułami dotyczącymi rzekomego stanowiska Rady Języka Polskiego w kwestii nacechowania ekspresywnego wyrazu Murzyn i zakazu jego publicznego używania Prezydium RJP przekazuje następujące sprostowanie.

1. Rada Języka Polskiego nie podjęła dotąd żadnej uchwały ani nie opublikowała żadnego stanowiska w tej sprawie.

2. Tekst, na który powołują się publicyści i korespondenci Rady, jest odpowiedzią na prywatny list, który został nadesłany do RJP. Takie odpowiedzi są normą w działalności Rady i są publikowane w odpowiedniej zakładce, a nie na stronie głównej. Odpowiedź napisał znawca zagadnienia, prof. Marek Łaziński, poproszony o to przez Przewodniczącą Rady. Nie należy tego tekstu traktować jako oficjalnego stanowiska Rady, które – jak napisano we wprowadzeniu do tamtej odpowiedzi – może zostać podjęte dopiero na posiedzeniu plenarnym RJP.

3. Należy stanowczo podkreślić, że Rada Języka Polskiego nie ma kompetencji, by zakazywać używania jakiegokolwiek słowa lub wyrażenia, ani też, by nakazywać posługiwanie się jakimkolwiek wyrazem. Byłoby to zresztą niezgodne z poglądami członków Rady, którzy nie uważają się ani za właścicieli polszczyzny, ani za osoby mogące ingerować w rozwój języka. Rada wyraża tylko opinie dotyczące kwestii językowych, opinie oparte na analizie istniejącego stanu faktycznego. Tak też jest skonstruowana odpowiedź w sprawie słowa Murzyn, odpowiedź, w której autor przywołuje historię używania tego wyrazu i przedstawia stan dzisiejszy. Nie można ignorować tego stanu i opierać się tylko na własnym przekonaniu, dotyczącym jakiejkolwiek kwestii językowej. Dodajmy, że pojawiające się w mediach stwierdzenie, iż Rada zdecydowała, że słowo Murzyn jest obraźliwe, nie ma podstaw: Rada bowiem nie decyduje o nacechowaniu słów, a jedynie analizuje i opisuje to, jak są one używane przez społeczeństwo.

4. Pojawiające się w wypowiedziach w mediach zarzuty, że Rada Języka Polskiego nie zajmuje się kwestiami istotnymi dla dzisiejszej polszczyzny, są nieprawdziwe. Wystarczy przeczytać zawartość strony internetowej Rady, przejrzeć ponad tysiąc odpowiedzi na listy o różnorodnej tematyce, zapoznać się ze sprawozdaniami o stanie ochrony polszczyzny, składanymi od wielu lat Sejmowi i Senatowi RP, prześledzić sprawozdania z dwunastu Forów Kultury Słowa czy z finałów Ambasadora Polszczyzny, przewertować liczne sprawozdania z działalności dziewięciu zespołów problemowych Rady, by zobaczyć, że zakres działalności Rady jest o wiele szerszy niż tylko zajmowanie się poszczególnymi słowami i ich odbiorem społecznym.

5. Rada Języka Polskiego chętnie podejmuje dyskusje społeczne, czego dowodem jest choćby najnowsza kampania „Ty mówisz – ja czuję. Dobre słowo – lepszy świat”. Odpowiadamy na listy, wyjaśniamy rozmaite kwestie językowe ważne dla naszych korespondentów. Nie odnosimy się natomiast do – często anonimowych – ataków hejterskich i do nieopartych na faktach zarzutów, zwykle wypełnionych złymi emocjami. Wypełniamy zadania, jakie nakłada na nas ustawa o języku polskim i nasze poczucie odpowiedzialności za dobro wspólne, jakim jest polszczyzna.

Kampania „Ty mówisz – ja czuję. Dobre słowo – lepszy świat” na Facebooku

Zapraszamy do obserwowania profilu kampanii „Ty mówisz – ja czuję. Dobre słowo – lepszy świat” na Facebooku. Publikujemy tam m.in. literaturę, którą warto przeczytać, by poszerzyć swoją wiedzę na temat komunikacji etycznej, agresji językowej i odpowiedzialności za słowo. Będziemy informować również o inicjatywach podejmowanych w ramach kampanii oraz innych bieżących wydarzeniach.

Fot. CK ZAMEK, debata „Język a wykluczenie” 20 lutego 2020 r.

Publikacja Zespołu Języka Medycznego RJP i Polskiej Akademii Nauk

Zapraszamy do lektury publikacji „Językowe, prawne i dydaktyczne aspekty porozumiewania się z pacjentem”, która ukazała się nakładem wydawnictw Polskiej Akademii Nauk w czerwcu br. Prace zebrane w tym tomie powstawały w latach 2015–2019 w trakcie czteroletniej kadencji Zespołu Języka Medycznego RJP. Autorami tekstów są członkowie ZJM (śp. prof. Jan Doroszewski, dr Antonina Doroszewska, dr Marta Chojnacka-Kuraś, prof. Zbigniew Czernicki, prof. Jan Tatoń, prof. Tadeusz Parnowski), a także współpracownicy i gościnni prelegenci uczestniczący w posiedzeniach Zespołu oraz w konferencjach „Komunikacja w medycynie”, współorganizowanych przez Zespół od 2016 roku.

Prace składające się na tę monografie podzielone za na trzy kategorie tematyczne: 1) Komunikacja w medycynie z perspektywy językowej, 2) Komunikacja a kwestie prawne w medycynie i 3) Komunikacja z pacjentem w praktyce i dydaktyce medycznej. W pierwszej z nich prof. Jan Doroszewski opisuje różne odmiany języka medycyny, dr Marta Chojnacka-Kuraś analizuje problemy terminologiczne wokół nazwy komunikacja medyczna, a prof. Agnieszka Kiełkiewicz- -Janowiak i dr Magdalena Zabielska poddają krytycznej analizie zbiór dydaktycznych materiałów instruktażowych wykorzystywanych do nauki komunikacji z pacjentem w chorobie nowotworowej. W drugiej kategorii tematycznej znajduje się praca prof. Zbigniewa Czernickiego „Komunikacja medyczna a zgoda pacjenta poinformowanego” oraz prof. Marii Boratyńskiej „Praktyczne problemy informacyjne uzyskiwania świadomej zgody pacjenta”.

Na trzecią część monografii składają się zaś artykuły prof. Piotra Zaborowskiego „Komunikacja... i co dalej?” dot. perspektyw badawczych omawianej subdyscypliny naukowej, dr Antoniny Doroszewskiej, lek. Agnieszki Oronowicz-Jaśkowiak i mgr. Wojciecha Oronowicza-Jaśkowiaka „Postawy studentów wobec idei i programu nauczania umiejętności komunikacyjnych na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, prof. Jana Tatonia „Profesjonalna edukacja terapeutyczna przewlekle chorych w personalistycznej opiece medycznej: postulat zawodowej specjalizacji” oraz prof. Tadeusza Parnowskiego „Zdrowie psychiczne – granice niewiadomego”.

Pożegnanie Jerzego Pilcha

29 maja 2020 roku zmarł Jerzy Pilch: znakomity pisarz, publicysta, felietonista i dramaturg, członek Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN w latach 1996–1998, laureat wielu nagród, m.in. Nagrody Literackiej Nike za powieść „Pod Mocnym Aniołem” (2001) i Paszportu Polityki za „Bezpowrotnie utraconą leworęczność” (1998). Był jednym z największych współczesnych stylistów, który potrafił nawet to, co z pozoru banalne, przemienić w literaturę najwyższej próby. Jako czytelnik stosował zasadę pierwszego zdania: jeśli go urzekło – czytał dalej. Sam był mistrzem takich zdań i sformułowań, które weszły do języka polskiego na zawsze: wszyscy mówimy Pilchem, choć nie wszyscy zdajemy sobie z tego sprawę. Choć zabrzmi to trywialnie i z pewnością nie będzie w stylu Jerzego Pilcha, jego śmierć to wielka strata dla polskiej literatury. Ma ona jednak tę przewagę nad literaturami innych krajów, że miała swojego Pilcha.

dr hab. Michał Rusinek

Pożegnanie prof. Macieja Zielińskiego

Z ogromnym smutkiem i żalem przyjęliśmy wiadomość o śmierci

profesora Macieja Zielińskiego

członka Rady Języka Polskiego w latach 1999–2020, członka Prezydium RJP (2003–2020), wiceprzewodniczącego Rady (2011–2018).

Profesor Maciej Zieliński był teoretykiem prawa, absolwentem i długoletnim pracownikiem Uniwersytetu Adama Mickiewicza, a przez ostatnie trzy i pół dekady – także wykładowcą Uniwersytetu Szczecińskiego. Przez Uniwersytet Łódzki został uhonorowany doktoratem honoris causa. Jego praca badawcza skupiała się na wykładni prawa – jako wybitny specjalista w tej dziedzinie wszedł w skład Zespołu do spraw Przygotowania Ostatecznej Redakcji Projektu Konstytucji.

Jako niestrudzony propagator współpracy prawników z językoznawcami przyczynił się do powstania, w ramach RJP, integrującego oba środowiska Zespołu Języka Prawnego, której przez wiele lat był przewodniczącym. Od lat głosił potrzebę edukacji prawnej Polaków oraz edukacji językowej prawników. Dzięki Jego osobistemu zaangażowaniu do programu studiów na niektórych wydziałach prawa i administracji wprowadzono zajęcia z kultury języka polskiego. Od lat zabiegał także o to, by, w ramach edukacji szkolnej propagować wiedzę o języku prawnym będącą elementem kształtowania świadomości prawnej obywateli.

Będzie nam brakowało szczerej życzliwości, którą wszystkich otaczał, i przenikliwej mądrości, którą cechowały się Jego wypowiedzi.

Członkowie Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Prof. Maciej Zieliński był nie tylko jej członkiem, ale także przez ostatnich kilka kadencji wiceprzewodniczącym prezydium, a także założycielem i przewodniczącym Zespołu Języka Prawnego. Jest to Zespół skupiający najwybitniejszych badaczy i popularyzatorów języka prawnego. Zasługą Profesora było nie tylko kierowanie nim, ale uczynienie z niego jednego z najważniejszych zespołów realizujących statutowe zadania Rady.

Jako badacz i nauczyciel akademicki kontynuował tradycje polskiej szkoły prawników o zainteresowaniach daleko wykraczających poza tradycyjne dziedziny nauk o państwie i prawie. Wyrósł w poznańskim środowisku teoretyków tej miary, co Kazimierz Ajdukiewicz, Czesław Znamierowski czy Zygmunt Ziembiński. To oni wychowali specjalistę zainteresowanego filozofią, zwłaszcza etyką, ekonomią i socjologią, a nade wszystko logiką stosowaną zwaną przez K. Ajdukiewicza pragmatyczną. A potem on wychowywał w tym duchu swoich uczniów i następców, zrazu w Poznaniu, a jednocześnie w Szczecinie.

Ta rozległość zainteresowań imponowała nam, członkom Rady Języka Polskiego, a jemu ułatwiała funkcjonowanie w jej ramach jako tego, do którego zawsze mogliśmy się zwrócić z pytaniami o stosowność tego, co mówimy lub piszemy, a zwłaszcza o to, czy jest to wystarczająco precyzyjne i czy wyklucza niepożądane interpretacje – nie tylko prawne. Wspominamy go także jako tego, który przestrzegał nas przed mieszaniem porządków stylistycznych: języka potocznego, prawniczego i prawnego.

Jednym z jego fundamentalnych osiągnięć jest tekst obecnie obowiązującej Konstytucji Rzeczypospolitej. Przez cały czas przygotowywania tego tekstu Profesor czuwał nad tym, aby był to dokument godny rangi najwyższego źródła prawa w demokratycznej Polsce. Oczywiście będziemy się starali w ramach Rady kontynuować tę rolę, jaką nauczył nas realizować Profesor Maciej Zieliński. Ale łatwo nam bez niego nie będzie, zwłaszcza kiedy będziemy widzieli, że w salach posiedzeń w Pałacu Staszica jego tradycyjne miejsce jest puste.

Tadeusz Zgółka

Template for J! 3.5 by Mateusz P